Yayın Etiği ve Malpraktis Bildirgesi

Bu bir yayın etiği ve etik dışı uygulamalar bildirgesidir

(Yayın Etiği Kaynak Kiti kullanılarak ve Elsevier’in önerilerine uygun olarak hazırlanmıştır)

 

Dergi Yayımı için Etik Kılavuzlar

(Bu kılavuzlar halen kullanılan Elsevier politikalarını temel alır)

Bir makalenin hakemli bir dergide yayımlanması, tutarlı ve saygın bir bilgi ağının geliştirilmesi için temel bir gerekliliktir ve dergimiz “Yükseköğretim ve Bilim Dergisi” de bu yaklaşımı benimser. Bu, aynı zamanda yazarların eserlerinin ve onları destekleyen kurumların kalitesini de doğrudan yansıtır. Hakem tarafından değerlendirilen makaleler bilimsel yöntemi kullanmayı destekler ve somutlaştırır. Bu nedenle yazar, dergi editör, hakem ve yayıncı dahil olmak üzere yayım işine katılan tüm taraflar için beklenen etik davranış standartları üzerinde uzlaşmak önemlidir.

Yükseköğretim ve Bilim Dergisi’nin Yayımcısı ve Editörler Kurulu yayım sürecinin tüm evrelerinde yayım sorumluluğu görevini ciddiyetle üstlenmektedir. Bütün politikalarımızdaki ve etik kılavuzlarımızdaki sorumluluklarımızın bilincindeyiz.

Yayımcı ve Editörler Kurulu ayrıca bilimsel iletişimi geliştiren, meslek etiğini destekleyen ve akademik yayıncılık alanında sürekli ve sürdürülebilir büyümeyi teşvik eden standartların ve politikaların oluşturulmasına katkıda bulunmaya gayret gösterir. Reklamların, baskı sayısının ve diğer ticari  kazançların editöryal kararlar üzerinde hiçbir baskısının ve etkisinin olmaması kararlılığındayız.

 

Yazarların Görevleri

(Bu kılavuzlar halen kullanılan Elsevier politikalarını temel alır)

Raporlama standartları

Özgün araştırma makalelerinin yazarları, gerçekleştirilen çalışmanın doğru ve ayrıntılı bir açıklaması ile önemini belirten objektif bir tartışma sunmalıdır. Temeli oluşturan veriler makalede doğru olarak yansıtılmalıdır. Makale, başkalarının çalışmayı tekrarlamasına olanak vermek için yeterli detay ve referansları içermelidir.

Hileli ya da bilinçli yanlış ifadeler, etik olmayan davranışları oluşturur ve kabul edilemez.

Derleme ve profesyonel yayın makaleleri de doğru ve objektif olmalıdır ve editöryal görüş çalışmaları açıkça belli olacak şekilde tanımlanmalıdır.

Veri erişimi ve saklama

Yazarlardan, editöryal inceleme için, makale ile ilişkili ham verileri sağlamaları istenebilir ve yazarlar eğer mümkünse, bu tür verileri kamu erişimine açmaya ve her durumda yayımlandıktan sonra bu tür verileri makul bir süre saklamak için hazırlıklı olmalıdır.

Özgünlük ve intihal

Yazarlar, tamamen özgün eserler yazdıklarından ve başkalarının eserlerini ve/veya sözcüklerini kullanmışlarsa, bunlara uygun şekilde atıfta bulunduklarından ve alıntı yaptıklarından emin olmalıdır. İntihalin, başkasının yazısını kendi yazısı gibi göstermekten, başkasının yazısının önemli kısımlarını - atıf yapmaksızın - kopyalamaktan veya kendi sözcükleriyle ifade etmekten, başkaları tarafından yapılan araştırmanın sonuçları üzerinde hak iddia etmeye kadar değişen birçok şekli vardır. Tüm biçimleriyle intihal, etik dışı yayıncılık davranışı oluşturur ve kabul edilemez.

Birden çok, fazla sayıda veya eşzamanlı yapılan yayın

Bir yazar, genel olarak birden fazla dergide veya önde gelen yayın organında özünde aynı araştırmayı anlatan makaleler yayınlamamalıdır. Birden fazla dergiye aynı yazının eşzamanlı olarak gönderilmesi etik dışı yayıncılık davranışı oluşturur ve kabul edilemez. Genel olarak bir yazar, başka bir dergide daha önce yayımlanan bir makaleyi değerlendirilmesi için göndermemelidir. Bazı tür makalelerin (klinik kılavuzlar, çeviriler gibi) birden fazla dergide yayımlanması belirli koşullar sağlandığında bazen makul görülebilir. Yazarların ve söz konusu dergilerin editörlerinin, birinci belgenin aynı veri ve yorumunu yansıtması şar olan ikinci yayın üzerinde uzlaşması gerekir. İkinci yayımda birinci referansa atıfta bulunulmalıdır.

Alıntı yapılan kaynakların bildirilmesi

Başkalarının çalışmalarının kullanıldığının her zaman uygun bir şekilde bildirilmesi gerekir. Yazarlar, bildirilen eserin doğasının belirlenmesinde etkili olan yayınlara atıf yapmalıdır. Kişisel görüşme, yazışma ya da üçüncü şahıslarla müzakerelerde olduğu gibi özel olarak elde edilen bilgiler kaynağın açık, yazılı izni olmadan kullanılmamalı veya bildirilmemelidir. Hakemlik yazıları veya başvuru onayları gibi gizlilik taşıyan hizmetler sırasında elde edilen bilgiler, bu hizmetlerle ilişkili olan çalışmanın yazarının açık yazılı izni olmadan kullanılmamalıdır.

Makale yazarlığı

Yazarlık, bildirilen çalışmanın fikir, tasarım, uygulama ya da yorumlanmasına önemli bir katkı yapmış olanlar ile sınırlı olmalıdır. Önemli katkıda bulunan herkes, ortak yazarlar olarak sıralanmalıdır. Araştırma projesinin belirli somut yönlerine katılan başka kişiler olduğunda, bunlara teşekkür edilmeli veya katkı yapanlar olarak sıralanmalıdır. Yazışmadan sorumlu yazar, yazının tüm uygun ortak yazarları içerdiğini, uygunsuz ortak yazarlar bulunmadığını ve tüm ortak yazarların yazının son halini onayladığını ve yayımlanması için sunulmasını kabul ettikleri garantisini vermelidir.

Tehlikeler ve insan veya hayvan denekler

Çalışma, kendi kullanımından kaynaklanan herhangi bir olağandışı tehlike taşıyan kimyasalları, prosedürleri veya ekipmanları içeriyorsa, yazar bunları makalesinde açıkça belirtmelidir. Çalışma, hayvan ya da insan deneklerin kullanımını içeriyorsa yazar, yazının tüm işlemlerin ilgili kanun ve kurumsal kılavuzlara uygun olarak yapıldığını belirten bir açıklama içerdiğinden ve uygun kurumsal kurul veya kurulların bunları onayladığından emin olmalıdır. Yazarlar, yazının içine insan denekler üzerinde yapılan deneyler için bilgilendirilmiş onam alındığını belirten bir açıklama eklemelidir. İnsan deneklerin gizlilik hakları her zaman dikkatle gözetilmelidir.

Çıkar çatışmaları ve açıklanması

Tüm yazarlar, yazılarının sonuçlarını veya yorumunu etkileme şeklinde yorumlanabilecek herhangi bir mali ya da diğer somut çıkar çatışmalarını yazılarında açıklamalıdır. Projenin tüm mali destek kaynaklarının açıklanması gerekir. Açıklanması gereken potansiyel çıkar çatışmaları örnekleri arasında istihdam, danışmanlıklar, hisse senedi sahipliği, hizmet karşılığı ödenen ücretler, ücretli uzman tanıklığı, patent başvuruları/kayıtları ve hibe veya diğer fon kaynakları yer alır. Potansiyel çıkar çatışmalarının mümkün olan en erken aşamada açıklanması gerekir.

Yayınlanan eserlerde temel hatalar

Bir yazar, kendine ait yayınlanan çalışmada önemli bir hata veya yanlışlık farkettiğinde, derhal dergi editörü veya yayıncıyı haberdar etmek ve yazıyı geri çekmek veya düzeltmek için editör ile işbirliği yapmak yükümlülüğündedir. Editör veya yayıncı yayınlanan bir çalışmanın önemli bir hata içerdiğini üçüncü bir şahıstan öğrendiği taktirde, yazıyı derhal geri çekmek ya da düzeltmek veya editöre orijinal yazının doğruluğunu kanıtlamak yazarın yükümlülüğündedir.

 

Editörler Kurulunun Görevleri

(Bu kılavuzlar halen kullanılan Elsevier politikalarını ve COPE’nin Dergi Editörleri için  En İyi Uygulama Kılavuzlarını temel alır)

Yayımlama kararları

Hakemli bir dergi olan Yükseköğretim ve Bilim Dergisi'nin editörü, dergiye gönderilen makalelerin hangisinin yayımlanacağı kararını vermekten sorumludur. Söz konusu çalışmanın doğruluğu ve araştırmacılar ve okuyucular için önemi her zaman bu tür kararlara öncülük etmelidir. Editör, derginin editörler kurulu politikaları tarafından yönlendirilebilir ve iftira, telif hakkı ihlali ve intihal durumu olduğunda yürürlükteki yasal gereklilikler editörü bağlayıcıdır.

Tarafsızlık

Bir editör yazarların ırkını, cinsiyetini, cinsel yönelimini, dini inancını, etnik kökenini, uyruğunu ya da siyasi felsefelerini dikkate almadan, makaleleri düşünsel içerikleri açısından değerlendirmelidir.

Gizlilik

Editör ve editöryal kadrodaki herhangi bir eleman, değerlendirme için gönderilen bir makale hakkında metnin içeriğini bilmeleri doğal olarak uygun görülen yazışmadan sorumlu yazar, hakemler, potansiyel hakemler, diğer editöryal danışmanlar ve yayıncı dışında kimseye herhangi bir bilgi ifşa etmemelidir.

Çıkar çatışmaları ve açıklanması

Gönderilen bir yazıda açıklanan yayınlanmamış materyaller, yazarın açık yazılı izni olmaksızın bir editörün kendi araştırmasında kullanılmamalıdır. Hakem değerlendirmesi kanalıyla elde edilen ayrıcalıklı bilgiler veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel çıkarlar için kullanılmamalıdır. Editörler yazarların, şirketlerin ya da (muhtemelen) yazı ile ilişkili kurumların herhangi biri ile rekabet, ortaklık ya da diğer ilişkiler veya bağlantılardan kaynaklanan çıkar çatışmalarının bulunduğu yazılarda kendini geri çekmelidir (yani kendi yerine gözden geçirme ve değerlendirmeyi eş-editörün, yardımcı editörlerin veya editörler kurulunun diğer üyelerinin yapmasını istemelidir). Editörler tüm katılımcılardan konuyla ilgili çakışan/çatışan) çıkarları açıklamalarını ve eğer çakışan/çatışan) çıkarlar yayımdan sonra ortaya çıkmışsa düzeltme yayınlamalarını istemelidir. Gerekirse, kaygı beyanı ya da geri çekme yayımlanması gibi diğer uygun eylemler uygulanmalıdır.

Araştırmaya katılım ve ortak araştırma

Gönderilen makale ya da yayımlanan bir yazı ile ilgili etik şikayetler sunulmuşsa, editör, yayıncı (veya dernek) ile birlikte makul hassas önlemleri almalıdır. Bu tür önlemler, genellikle makale veya yazının yazarı ile iletişime geçmek ve ilgili şikâyet veya iddialara gereken ilgiyi göstermek şeklinde olacaktır, ancak ayrıca ilgili kurumlar ve araştırma kuruluşlarıyla daha fazla iletişimi ve şikâyet konusu doğrulandıysa düzeltme, geri çekme, kaygı beyanı ya da diğer bir notun yayınını da içerebilir. Bildirilen her etik olmayan yayıncılık davranışı eylemi, yayımdan yıllar sonra keşfedilse bile incelenmelidir.

 

Hakemlerin Görevleri

(Bu kılavuzlar halen kullanılan Elsevier politikalarını ve COPE’nin Dergi Editörleri için En İyi Uygulama Kılavuzlarını temel alır)

Editöryal kararlara katkı

Hakem değerlendirmesi, editöryal kararları vermekte editöre yardımcı olur ve ayrıca editöryal iletişim yoluyla makalenin geliştirilmesinde yazara da yardımcı olabilir. Hakem değerlendirmesi örgün bilimsel iletişimin önemli bir bileşenidir ve bilimsel yöntemin tam merkezinde yer alır.

Çabukluk

Bir makalede bildirilen araştırmayı yorumlamada kendini nitelik olarak yetersiz hisseden veya değerlendirmenin hızlı yapılmasının imkânsız olacağını anlayan bir hakem, editörü haberdar etmeli ve değerlendirme sürecinden affını istemelidir.

Gizlilik

Değerlendirmeye alınan her makale gizli belge sayılmalıdır. Editör tarafından yetkilendirilenlerin dışında başkalarına gösterilmemeli veya tartışılmamalıdır.

Objektiflik standartları

Değerlendirmeler objektif olarak yürütülmelidir. Yazarın kişisel eleştirisini yapmak uygun değildir. Hakemler görüşlerini, destekleyici kanıtlarla açık bir şekilde ifade etmelidir.

Alıntı yapılan kaynakların bildirilmesi

Değerlendiriciler, yazarlar tarafından atıfta bulunulmayan yayımlanmış ilişkili eserleri belirtmelidir. Bir gözlem, türetim veya argümanın daha önce bildirildiğini gösteren herhangi bir bildirim, ilişkili atıfla birlikte verilmelidir. Bir hakem de, değerlendirilen makale ile  kişisel bilgi sahibi olduğu yayımlanmış başka bir yazı arasında önemli benzerlik ya da çakışma varlığında editörün dikkatini çekmelidir.

Çıkar çatışmaları ve açıklanması

Gönderilen bir makalede açıklanan yayınlanmamış materyaller, yazarın açık yazılı izni olmaksızın bir hakemin kendi araştırmasında kullanılmamalıdır. Hakem değerlendirmesi kanalıyla elde edilen ayrıcalıklı bilgiler veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel çıkarlar için kullanılmamalıdır. Hakemler yazarların, şirketlerin ya da yazı ile ilişkili kurumların herhangi biri ile rekabet, ortaklık ya da diğer ilişkiler veya bağlantılardan kaynaklanan çıkar çatışmalarının bulunduğu yazıları değerlendirmemelidir.