Akademik performans, akademisyenin farklı ölçütler göz önünde bulundurularak ortaya çıkarılan bir değerdir (Kaptanoğlu & Özok, 2006). Akademik performansı değerlendirmenin ana ölçütleri eğitim, araştırma ve hizmet olarak sınıflandırılabilir (Kaptanoğlu & Özok, 2006). Ülkemizde yükseköğretimde akademik değerlendirme yapma ve kaliteyi geliştirmek amacıyla her ne kadar 2002 yılında “Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Kontrolü” yönetmeliği yürürlüğe girmiş; 2005 yılında “Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme” komisyonu kurulmuş olsa bile bu konuda verimlilik elde edilememiştir. Dolayısıyla bazı üniversiteler kendi akademik performans değerlendirme ve kalite geliştirme programlarını geliştirmişlerdir. Türkiye’de bilimsel yayın faaliyetleri daha çok üniversiteler tarafından sağlanmakta ve TÜBİ- TAK, YÖK, Üniversitelerin BAP koordinatörlükleri gibi kurumlar tarafından desteklenmekle birlikte yapılan bu desteğin akademik araştırmaların niteliğini geliştirmekten çok araştırma sayısını artırmaya yönelik olduğu söylenebilir (Al, 2008). Nitekim bu paralelde literatürde yapılan araştırmalarda akademik saygınlık için yapılan yayınlarla fazla meşgul olmanın, üniversitelerin temel vazifesi olan topluma hizmet vermesini engelleyebileceği üzerine durulmaktadır (Backes Gelner & Schlinghoff, 2010). Ayrıca 2009 yılından bu yana ücretli dergi sayısının her geçen yıl artması ile 2017 yılında 10000’ler ile ifade edilen ücretli dergilerin yayınlanması bilimde niceliksel bir artışın olacağı ancak bunun bilimsel nitelik açısından aynı anlama gelemeyebileceği öne sürülmektedir (Ak & Gülmez, 2006; Balcı, 2017). 2015 yılında ise bir hükümet politikası olarak hayata geçirilen akademik teşvik uygulaması bilim dünyasında yeni bir pencere açmıştır.

Akademik teşvik uygulaması, dokuz faaliyet türünde akademik performansın hesaplanmasını temel almaktadır. Bu faaliyetler proje, araştırma, yayın, tasarım, sergi, patent, atıf, tebliğ ve ödül şeklinde sınıflanmıştır. Akademik personelin tüm faaliyet alanlarında yaptığı çalışmalardan elde ettiği puanlar 30 ve üzeri olması durumunda teşvik almaya hak kazanmaktadır (T. C. Resmi Gazete, 2015; 2016). Yapılan yayınlarda yazar sayısı, çalışmanın yayınlandığı derginin indeksi, ulusal veya uluslararası olması gibi çeşitli ölçütlere göre araştırmacıların alacağı puanlar değişmektedir. Yurt dışı bilimsel etkinlikler yurt içine göre daha yüksek puanlar sağlamaktadır. Literatürde bu durumun araştırmacıların yayın odaklı olmasına ve yerli problemlere çözüm üretecek projelerden uzaklaşmasına sebep olabilmektedir (Ardıç, 2007). Ancak teşvik uygulamasında akademik personelin birden fazla alanda faaliyet göstermesini sağlamak amacıyla her faaliyet 30 puanla sınırlandırılmıştır (Karadağ & Yücel, 2016). Ayrıca puanlamaların hesaplanmasında profesör ve doçent unvanına sahip olan akademik personel bir (1), yardımcı doçent bir buçuk (1.5) ve diğer akademik personel ise iki (2) katsayısıyla ağırlıklandırılmıştır. Akademik personel tarafından YÖKSİS sistemine faaliyetler girilmekte ve sistemden oluşturulan başvuru dosyasıyla anabilim dallarında oluşturulan komisyonlara başvuru yapılmaktadır. Başvuru dosyaları ilgili komisyonlar tarafından incelendikten sonra üniversitedeki üst komisyonlar tarafından da inceleme ve değerlendirme yapılmaktadır. Nihai sonuç üniversitelerin web sayfalarından ilan edilmektedir.

Akademik teşvik uygulaması yukarıda da bahsedildiği gibi bilimsel performans odaklı bir ödül sistemidir. Bu ödül sistemi motivasyonel süreçler anlamında bakıldığında ‘öz belirleme kuramı’ dikkat çekmektedir (Deci & Ryan, 1985). ‘Öz belirleme kuramı’ dört farklı motivasyon türü olduğunu öne sürmektedir. Bunlar; içsel motivasyon, öz belirlenen dışsal motivasyon, öz belirlenmemiş dışsal motivasyon ve motive olmama olarak ortaya çıkmaktadır. İçsel motivasyon, bireylerin kendi amaçları için harekete geçiren bir unsur olarak ifade edilirken, dışsal motivasyon ise ödül ve ceza durumlarıyla açıklanmıştır. Akademik teşvik uygulaması, dışsal motivasyon türlerinden ödüller veya cezalar ile baskılanmış davranışlar için harekete geçiren etmen olarak tanımlanmış olan öz belirlenmemiş dışsal motivasyon içinde görülmektedir (Deci & Ryan, 1985).

Akademik teşvik uygulamasına benzer bir şekilde üniversitelerin akademik performanslarını belirlendiği bir takım ölçütlere göre üniversiteleri sıralayan farklı kuruluşlar bulunmaktadır.

“University Ranking by Academic Performans (URAP)” dünya çapında üniversiteleri değerlendiren kurum olarak dikkat çekmektedir. URAP 2009’da Türkiye’de kurulduğundan bu yana yükseköğretim kurumlarını akademik performanslarına göre değerlendirebilmek için bilimsel metodlar geliştirmek ve bunun yanında yapılan çalışmaların sonuçları doğrultusunda üniversitelerin diğer üniversiteler ile kendilerini karşılaştırabilmelerini sağlayacak yıllık raporlar sunmayı amaç edinmiştir (URAP, 2016). URAP performans sıralamasını yaparken ölçütlerin (makale sayısı puanı, atıf sayısı puanı, toplam bilimsel doküman sayısı, doktora mezunu öğrenci sayısı ve öğretim üyesi/ öğrenci sayısı puanı) yanı sıra bazı unsurları da göz önünde bulundurarak tablolarını oluşturmaktadır. Bu unsurlara göre tablolar şu şekilde oluşturulmaktadır:

• Tıp fakültesi olan üniversiteler sıralaması
• Tıp fakültesi olmayan üniversiteler sıralaması
• 2000 yılından önce kurulan üniversiteler sıralaması
• 2000 yılından sonra kurulan üniversiteler sıralaması
• Devlet üniversiteleri sıralaması
• Vakıf üniversiteleri sıralaması
• 6000’den az öğrencisi olan üniversitelerin sıralaması
• Tüm üniversitelerin sıralaması

Özer (2012), Türkiye’de öğretim üyelerinin bilimi ilerletmek, yenilemek ya da yenilikler ortaya koymak için değil daha çok akademik yükselme için yayın yaptığını ileri sürmüş ve buna sebep olarak da öğretim elemanlarının yaşadığı maddi sıkıntıları göstermiştir. 2015 yılında hayata geçirilen akademik teşvik uygulaması da bu bağlamda incelenmiştir.

Bu araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:
1. Üniversitelerin akademik teşvik alma oranları açısından dağılımı nasıldır?
2. Üniversitelerin akademik teşvik puan ortalamaları bazında dağılımı nasıldır?
3. Birimler bazında akademik teşvik puan ortalamalarının dağılımı nasıldır?
4. Coğrafi bölgeler bazında akademik teşvik alma oranı ve puan ortalamalarının dağılımı nasıldır?
5. Akademik teşvik alma oranı ve puan ortalamalarının unvan değişkenine göre dağılımı nasıldır?
6. Akademik teşvik alma oranının cinsiyet değişkenine göre dağılımı nasıldır?
7. Üniversitelerin 30 puan ve 100 puan alan personel sayısı açısından dağılımı nasıl olmuştur?
8. Üniversitelerin URAP sıralaması ile akademik teşvik puan sıralamaları nasıl değerlendirilebilir?

Araştırmanın Deseni
Bu araştırmada betimsel araştırma yöntemlerinden genel tarama yöntemi kullanılmıştır. Tarama yöntemi, geçmişte yaşanmış veya yaşanmakta olan bir durumu olduğu gibi ortaya koymayı amaçlayan bir araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 2012). Araştırma sorularına bağlı kalarak üniversitelerin akademik teşvik komisyon raporları betimsel veriler dikkate alınarak değerlendirilmiştir.

Evren ve Örneklem
Türkiye’de 2016 Ocak ayı itibariyle 107 tane devlet üniversitesi mevcuttur (YÖKAKADEMİK, 2016). Akademik teşvik uygulaması sadece devlet üniversitelerini kapsadığından bu araştırmanın evrenini Türkiye’deki devlet üniversiteleri oluşturmaktadır. Örneklemi ise incelenen bazı değişkenlerde farklılık göstermekle birlikte toplamda 87 üniversiteden oluşmaktadır. Akademik teşvik komisyonu değerlendirme sonuçlarına üniversitelerin web sayfalarından ulaşılamayan Tablo 1’deki 20 üniversite hiçbir değişkende değerlendirmeye alınmamıştır. İlgili üniversiteler akademik teşvik sonuçlarını kendi sistemlerine entegre ettiklerinden verilerine ulaşılamamış ve bu sebeple değerlendirmeye alınamamıştır. Akdeniz Üniversitesi ise sadece 100 puan alma değişkeni açısından değerlendirmeye alınmıştır.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 1: Akademik Teşvik Komisyon Sonuçlarına Ulaşılamayan Üniversiteler

Veri Toplama Süreci
Verilerin toplanması sürecinde ilk olarak Türkiye’deki 107 devlet üniversitesinin resmi web sayfaları incelenmiş ve toplam 87 üniversitenin akademik teşvik komisyon sonucuna ulaşılmıştır. Diğer üniversiteler (bakınız, Tablo 1) ise akademik teşvik sonuçlarını ya kendi kapalı sistemlerine aktarmış ya farklı ortamlarda ilan etmiş ya da ilan edilmesine rağmen araştırmacılar tarafından ulaşılamamıştır. Elde edilen veriler Ek-1’deki forma göre düzenlenmiştir. Her üniversite için ayrı ayrı düzenlenen bu formda birimler kodlanarak girilmiştir (örneğin, eğitim fakültesi/EGTF). Cinsiyet bilgileri ise araştırmacılar tarafından YÖKAKADEMİK sisteminden kontrol edilerek girilmiştir. Unvan bilgileri profesör, doçent, yardımcı doçent, araştırma görevlisi ve diğer (öğretim görevlisi, okutman, eğitim ve öğretim planlamacısı, uzman, çevirici) olarak girilmiştir. Her iki araştırmacı tarafından doğruluğu kontrol edilen veriler araştırma sorularına göre analiz edilmiştir.

Verilerin Analizi
Üniversitedeki akademik personel sayısı hesaplanırken, YÖKAKADEMİK sisteminde Mart 2016 itibariyle mevcut veriler temel alınmıştır. Teşvik alan akademik personel sayısı ise üniversitelerin Ocak-Şubat aylarında kendi web sayfalarından ilan ettikleri akademik teşvik komisyon sonuçlarına göre hesaplanmıştır. Değerlendirmeye alınan URAP (University Ranking by Academic Performance) sıralamalarında sadece makale sayısı puanı, atıf sayısı puanı ve toplam bilimsel doküman sayısı puanları dikkate alınarak Akademik Teşvik ölçütleriyle uyumlu hale getirilmiştir. Bu puanlara göre toplam 86 üniversite sıralanmış ve akademik teşvik alma oranına göre yapılan sıralamayla karşılaştırılmıştır. Araştırma soruları temel alınarak yapılan analizlerde aritmetik ortalama ( X ), frekans (f) ve yüzde (%) değerleri hesaplanmıştır.

Tablo 2 incelendiğinde akademik teşvik alma oranına göre en yüksek ilk 10 üniversitenin sırasıyla Hacettepe (%38.14), Ege (%37.74), Gebze Teknik (%34.59), Selçuk (%31.92), Atatürk (%31.61), Gazi (%31.43), Çanakkale Onsekiz Mart (%30.82), Nevşehir Hacı Bektaş Veli (%28.71), Alanya Alaaddin Keykubat (%28.70) ve Ankara (%28.56) olduğu görülmüştür. Akademik teşvik alma oranları en düşük olan ilk 10 üniversitenin ise Hakkâri (%3.29), Şırnak (%4.21), Muş Alparslan (%5.44), Ardahan (%9.6), Bitlis Eren (%10.00), Kırklareli (%10.61), Siirt (%10.95), Osmaniye (%11.03), Bayburt (%11.31) ile Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (%11.47) olduğu görülmüştür.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 2: Akademik Teşvik Alma Oranları

Üniversitelerin Akademik Teşvik Puan Ortalamaları
Akademik teşvik puan ortalamaları incelenmiş ve toplam 86 üniversitenin akademik teşvik puan ortalamaları sıralanmıştır. Tablo 3’te akademik teşvik puan ortalaması en yüksek olan 10 üniversite ile en düşük olan 10 üniversitenin akademik teşvik puan ortalamaları verilmiştir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 3: Akademik Teşvik Puan Ortalamaları

Tablo 3’e göre en yüksek akademik teşvik puanına sahip üniversite Kastamonu Üniversitesi olmuştur ( X =57.62). Bu üniversiteyi sırasıyla Niğde ( X =55.70), İstanbul Medeniyet ( X =53.94), Ege ( X =51.87), Selçuk ( X =51.28), Gebze ( X =51.08), Hacettepe ( X =50.61), Bartın ( X =49.84), Nevşehir Hacı Bektaş Veli ( X =49.63) ve Atatürk Üniversitesi ( X =48.83) takip etmiştir. En düşük ortalamaya sahip üniversite ise Şırnak ( X =34.87) olmuştur. Bu üniversiteyi Bandırma Onyedi Eylül ( X =37.22), Hakkâri ( X =38.73), Muş Alparslan ( X =38.86), Alanya Alaaddin Keykubat ( X =39.47), Kırklareli ( X =39.72), Iğdır ( X =39.76), Mardin Artuklu ( X =40.75), Batman ( X =41.47) ve Bülent Ecevit ( X =41.49) izlemiştir.

Birimler Bazında Akademik Teşvik Puan Ortalamaları
Akademik teşvik ortalamaları birimler bazında incelenmiş ve Tablo 4’te sunulmuştur. Açık öğretim fakülteleri, araştırma merkezleri ve rektörlük birimleri değerlendirmeye alınmamış ve ismi farklı ancak kapsamı benzer olan fakülteler de tek isim altında sunulmuştur. Buna göre akademik teşvik oranı en yüksek olan fakülte eczacılık fakültesi (N=465, X =53.31) olmuştur.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 4: Birimler Bazında Akademik Teşvik Oranları

Tablo 4 incelendiğinde Eczacılık Fakültesini sırasıyla Fen (N=1052, X =52.35), Su Ürünleri (N=339, X =51.36), Mühendislik (N=3544, X =50.97) ve Ziraat fakültesinin (N=1349, X =49.68) izlediği görülmektedir. Akademik teşvik ortalamaları en düşük olan fakülteler ise İlahiyat (N=451, X =40.93), İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (N=1270, X =42.10), Yüksekokul (N=510, X =42.57), Devlet Konservatuarı (N=201, X =42.97) ve Spor Bilimleri Fakültesi (N=115, X =43.10) şeklinde sıralanmıştır.

Coğrafi Bölgeler Bazında Akademik Teşvik Alma Oranı ve Puan Ortalamaları
Değerlendirmeye alınan 86 üniversite bölge bazında değerlendirilerek her bölgenin akademik teşvik oranı, akademik teşvik ortalaması ve üniversite yaş ortalaması ortaya çıkarılmıştır. Buna göre Şekil 1’de de görüldüğü gibi teşvik oranı en yüksek olan bölge İç Anadolu Bölgesi (%24.12) olmuştur.

Diğer bölgelerin akademik teşvik oranları ise sırasıyla Marmara (%21.8), Ege (%20.89), Akdeniz (%19.95), Karadeniz (%18.62), Doğu (%14.74) ve Güneydoğu (%14.14) şeklinde gerçekleşmiştir. İlgili bölgelerde mevcut üniversitelerin yaş ortalamalarına bakıldığında teşvik oranı düşük olan üniversitelerde oranın da düşük olduğu görülmektedir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Şekil 1: Coğrafi bölgelere göre akademik teşvik durumu.

Unvanlar Bazında Akademik Teşvik Alma Oranları
Üniversitelerde teşvik alan akademik personeller unvanlar bazında analiz edilmiş ve teşvik alma oranları hesaplanmıştır. Buna göre Tablo 5’ten de anlaşılacağı gibi akademik teşvik alma oranı en yüksek olan unvan doçent (N=4967/9556, %51.98) unvanı olmuştur. Doçentleri profesör (N=5970/14113, %42.30) unvanına sahip akademik personeller izlemiştir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 5: Unvanlar Bazında Akademik Teşvik Alma Oranları

Tablo 5’e bakıldığında üçüncü sıradaki unvanın yardımcı doçent (N=6776/21289, %31.83) unvanı olduğu görülmektedir. Yardımcı doçentleri araştırma görevlileri (N=3256/33801, %9.63) ve diğer (N=1472/21107, %6.97) unvanlara sahip akademik personeller izlemiştir.

Akademik Teşvik Alma Oranının Cinsiyet Değişkenine Göre Dağılımı
Akademik teşvik alma oranları cinsiyet açısından üniversite bazında hesaplanmış ve Tablo 6’da sunulmuştur. Buna göre erkeklerde akademik teşvik alma oranı en yüksek olan ilk 10 üniversitenin Ege (%43.65), Hacettepe (%43.53), Gazi (%37.59), Ankara Sosyal Bilimler (%37.12), Selçuk (%36.93), İstanbul Medeniyet (%35.52), Atatürk (%34.88), Çanakkale Onsekiz Mart (%34.72), Yıldırım Beyazıt (%34.29) ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (%33.70) olduğu görülmüştür. Erkek akademik personel açısından teşvik alma oranı en düşük olan üniversite ise Hakkâri (%3.77) olmuştur.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 6: Akademik Teşvik Alma Oranının Cinsiyet Değişkenine Göre Dağılımı

Kadın akademik personellerin teşvik alma oranlarına üniversite bazında bakıldığında en yüksek oranın Hacettepe Üniversitesinde (%34.28) olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla Ege (%32.29), Alanya Alaaddin Keykubat (%26.92), Gazi (%25.36), Atatürk (%25.14), Ankara (%24.84), Çanakkale Onsekiz Mart (%24.67), Selçuk (%23.21), Nevşehir Hacı Bektaş Veli (%22.40) ve Süleyman Demirel Üniversitesi (%21.32) izlemiştir. Kadın akademik personel açısından teşvik alma oranı en düşük olan üniversite ise Şırnak (%1.97) olmuştur.

Toplam 82 üniversitenin akademik teşvik alma oranları hesaplandığında ise erkeklerin %25.61’i (f=14996) ve kadınların ise %18.02’sinin (f=7445) akademik teşvik aldığı görülmüştür.

Üniversitelerin 30 Puan ve 100 Puan Alan Akademik Personel Sayısı
Üniversiteler, minimum puan (30) alan akademik personel durumuna göre incelendiğinde Niğde Üniversitesinde oranın %0.00 olduğu görülmektedir (Bk. Tablo 7). Bu oran Kastamonu’da %0.83, Siirt’te %1.85, Karamanoğlu Mehmetbey’de %2.50, Artvin Çoruh’ta %2.53, Karadeniz Teknik’te %3.63, Selçuk’ta %3.85, Gaziosmanpaşa’da %3.92, Ege’de %3.93 ve Bartın’da ise %4.00 olarak gerçekleşmiştir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 7: Minimum Puan (30) Alan Akademik Personel Sayısı

Minimum puan (30) alan personel sayısı en yüksek olan ilk 10 üniversiteye bakıldığında ise sıralama Şırnak (%38.46), Mardin Artuklu (%32.20), Bandırma Onyedi Eylül (%25.00), Bingöl (%24.21), Bayburt (%21.05), Mimar Sinan Güzel Sanatlar (%20 .27), Ankara Sosyal Bilimler (19.05), Kırklareli (%17.81), Iğdır (%16.67) ve Erzurum Teknik Üniversitesi (%14.29) şeklinde olmuştur. Genel olarak bakıldığında ise 87 üniversitede teşvik alan (N=23.382) toplam akademik personelin %7.37’sinin (f=1723) yalnızca 30 puan aldığı görülmüştür.

Minimum puan (30) alan akademik personel birimler bazında incelenmiş ve sonuçlar Tablo 8’de verilmiştir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 8: Birimler Bazında Minimum Puan (30) Alan Akademik Personel Sayısı

Tablo 8 incelendiğinde Minimum Puan alan akademik personel sayısının en fazla olduğu ilk beş birimin sırasıyla Edebiyat Fakültesi (f=227), Tıp Fakültesi (f=203), Meslek Yüksekokulları (f=156), Güzel Sanatlar Fakültesi (f=142) ve İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (f=140) olduğu görülmektedir. Ayrıca Eğitim Fakültelerinde 139, Enstitülerde 110, Mimarlık Fakültelerinde 109, İlahiyat Fakültelerinde 97, Devlet Konservatuarlarında 67 ve Yüksekokullarda 61 akademik personel minimum puan olan 30 puanını almıştır. Diğer birimlerde ise 30 puan alan akademik personel sayısı 50’nin altında olmuştur.

Tam puan alan (100) akademik personel sayıları üniversiteler bazında incelenmiş ve Tablo 9’da sunulmuştur. Buna göre, 100 puan alan personel sayısının beş ve üzeri olan üniversitelere bakıldığında Hacettepe’de 22, Niğde ve Ege’de 16, Selçuk ve İstanbul’da 15, Atatürk’te 14, Akdeniz ve Gazi’de 13, Çanakkale Onsekiz Mart ve Marmara’da 10, Ankara’da dokuz, Kastamonu’da sekiz, Süleyman Demirel’de yedi, Karadeniz Teknik’te altı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar, İnönü, Dokuz Eylül ve Ondokuz Mayıs Üniversitesinde ise beş olduğu görülmüştür.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 9: Maksimum Puan (100) Alan Akademik Personel Sayısı

100 puan alan personel sayısı oranının en yüksek olduğu ilk beş üniversite ise Niğde (%8.65), Kastamonu (%6.61), Mimar Sinan Güzel Sanatlar (%3.38), Çanakkale Onsekiz Mart (%1.99) ve Selçuk Üniversitesi (%1.75) olmuştur.

100 Tam puan alan akademik personel birimler bazında incelenmiş ve sonuçlar Tablo 10’da verilmiştir. Tablo 10 incelendiğinde, Maksimum puan alan akademik personel sayısının en çok mühendislik fakültelerinde (f=48) olduğu görülmektedir. Mühendislik fakültelerini sırasıyla edebiyat fakülteleri (f=33), tıp fakülteleri (f=29), eğitim fakülteleri (f=18), güzel sanatlar fakülteleri (f=15), fen fakülteleri (f=14), ziraat fakülteleri (f=12), eczacılık fakülteleri (f=11) ve enstitüler (f=10) izlemiştir. Diğer birimlerde ise 100 tam puan alan akademik personel sayısı 10’un altında kalmıştır.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 10: Birimler Bazında Maksimum Puan (100) Alan Akademik Personel Sayısı

Üniversitelerin URAP Sıralaması ile Akademik Teşvik Puan Sıralaması
Değerlendirmeye alınan üniversitelerin 2015 URAP sıralaması incelenmiş ve akademik teşvik sıralamasıyla karşılaştırılmıştır. Yalnızca 78 üniversitenin her iki sıralaması analiz edilebilmiş ve ilk 10 üniversite ile son 10 üniversitenin karşılaştırması ve meydana gelen değişim Tablo 11’de sunulmuştur.

Büyütmek İçin Tıklayın

Tablo 11: Akademik Teşvik Sıralaması ile URAP Sıralamasının Karşılaştırması

Tablo 11 incelendiğinde Akademik Teşvik sıralamasında 29 ve üzeri basamak birden yükselen üniversitelerin sırasıyla Uşak (+56), Kastamonu (+50), Mimar Sinan Güzel Sanatlar (+50), Ardahan (+50), Bartın (+48), Karabük (+45), Niğde (+34), Namık Kemal (+31), Ağrı İbrahim Çeçen (+30) ve Karamanoğlu Mehmetbey (+29) olduğu görülmektedir. Eksi yönde 26 ve üzeri basamak birden düşüş yaşayan üniversitelerin ise sırasıyla Dicle (-41), Bülent Ecevit (-39), Mersin Üniversitesi (-38), Recep Tayyip Erdoğan (-37), Bozok (-35), Yüzüncü Yıl (-29), Erzincan (-28), Kahramanmaraş Sütçü İmam (-27), Kırıkkale (-26) ve Gaziosmanpaşa (-26) olduğu görülmektedir.

Genel akademik teşvik oranının %22.58 olduğu ve 86 üniversite arasından 52 üniversitenin akademik teşvik alma oranının %20’nin altında olduğu göz önünde bulundurulduğunda ve akademik teşvik oranının üniversitelerin akademik performanslarını yansıttığı düşünüldüğünde, genel olarak akademik performansın düşük olduğu ancak geçmişe göre bir artışın da olduğu söylenebilir (Ak & Gülmez, 2007). Akademik teşvik uygulamasının akademik performansı arttıracağı beklenmektedir. Akademik performansın artması için olumlu performansın ödüllendirilmesi etkili olacaktır (Tonbul, 2008).

Akademik teşvik uygulamasının performansı arttıracağı öngörülmekle birlikte, bu uygulamanın devamlılığının etkili olabilmesi için üniversitelere getireceği mali yükün de tartışılması gerekmektedir. Zira bu konuda Sharma (2004), üniversitelerde performansı arttıracak teşviklerde kullanılacak bütçenin üniversitelerin girişimcilik faaliyetlerinden karşılanmasının ve devlet finansmanından uzaklaştırılmasının bir ihtiyaç olduğunu vurgulamaktadır.

Bu araştırmadan elde edilen sonuçların, üniversitelerin ve akademik personelin akademik performansları hakkında değerlendirme yapmalarını sağlaması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Elde edilen sonuçlardan yola çıkarak aşağıdaki önerilerde bulunulabilir:

• Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki nispeten yeni üniversitelerde akademik personel alımında performans odaklı değerlendirme yapılması, ilgili üniversitelerin akademik performanslarının gelişmesini sağlayacaktır.

• Üniversitelerde oluşturulan akademik teşvik komisyonlarının daha objektif değerlendirmeler yapması, üniversitelerin mevcut akademik performanslarını yansıtmasını sağlayacaktır.

• Araştırma görevlilerinin akademik teşvik oranlarının beklenenden düşük olmasının altında yatan sebeplerin ortaya çıkarılması yönünde araştırma yapılabilir.

• Akademik teşvik uygulamasının üniversitelerin öğretim performansının değerlendirilmesi konusunda bir etkiye sahip olmadığı ve bu yönde daha fazla unsurun sürece dâhil edileceği 360 derece performans değerlendirme politikaların izlenmesi gerektiği düşünülmektedir (Kalaycı, 2009).

• Akademik teşvik uygulamasının bir yıllık süreçten sonraki yansımasıyla ilgili karşılaştırmalı bir analiz çalışması yapılabilir.

• Akademik teşvik uygulamasının etkisini daha net görebilmek adına her sene üniversitelerin raporları incelenerek akademik performans eğilimleri incelenebilir.

Büyütmek İçin Tıklayın

Ek 1: Akademik Teşvik Bilgi Giriş Formu

1) Ak, M. Z., & Gülmez, A. (2006). Türkiye’nin uluslararası yayın performansının analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(1), 22-49.

2) Aktan, C. C. (2003). Üniversitelerde performans yönetimi. Retrieved from http://www.canaktan.org/egitim/universitereform/ performans.htm#_edn3

3) Al, U. (2008). Bilimsel yayınların değerlendirilmesi: h-endeksi ve Türkiye’nin performansı. Bilgi Dünyası, 9(2), 263-285.

4) Alparslan, A. M. (2015). Öğretim elemanlarının işlerinden tatmin, üniversitelerinden memnun ve gönüllü olmalarındaki öncüller: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi'nde bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 82-101.

5) Ardıç, F. N. (2007). Türkçe yayın ve akademik yükseltme kriterleri. Yılmaz O. (Ed), Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık-2007. (pp. 19, 35-38). Ankara: TÜBİTAK ULAKBİM.

6) Backes Gellner, U., & Schlinghoff, A. (2010). Career incentives and “publish or perish” in German and US universities. European Education, 42(3), 26-52.

7) Balcı, (2017). Makaleler: Puan toplama aracı. Herkese Bilim Teknoloji Dergisi, 48, 12-14. Retrieved from http://www. herkesebilimteknoloji.com/dergi-sayilari/hbt-dergi-48-sayi- 24-subat-2017

8) Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). The general causality orientations scale: Self- determination in personality. Journal of research in personality, 19(2), 109-134.

9) Kalaycı, N. (2009). Yükseköğretim kurumlarında akademisyenlerin öğretim performansını değerlendirme sürecinde kullanılan yöntemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(4), 625-656.

10) Kaptanoğlu, D., & Özok, A. F. (2006). Akademik performans değerlendirmesi için bir bulanık model. İtüdergisi/d Mühendislik, 5(1), 193-204. Retrieved from http://www.itudergi.itu.edu.tr/ index.php/itudergisi_d/article/viewFile/627/567

11) Karadağ, E., & Yücel, C. (2016a). Devlet üniversiteleri sıralaması: 2016 yılı. Retrieved from http://www.enginkaradag. net/#!blank/whkme

12) Karadağ, E., & Yücel, C. (2016b). Türkiye üniversite memnuniyet araştırması. Retrieved from http://www.enginkaradag.net

13) Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

14) Miller, S. (2003). Analysis of phenomenological data generated with children as research participants. Nurse Researcher, 10(4), 68-82.

15) Özer, A. (2012). Türkiye üniversite sistemine genel bir bakış, yaşanan sorunlar ve çözüm için bir model önerisi. Yükseköğretim Dergisi, 2(2), 61-72.

16) Sharma, R. (2004). Performance-based funding in the entrepreneurial North American and Australian universities. Journal of Higher Education Policy and Management, 26(1), 109-118.

17) T. C. Resmi Gazete. (2015). Akademik teşvik ödeneği yönetmeliği. Karar Sayısı: 2015/8305. Kabul tarihi: 14/12/2015. Yayımlandığı tarih: 18 Aralık 2015. Sayı: 29566. Retrieved from http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/12/20151218-4.pdf

18) T. C. Resmi Gazete. (2016). Akademik teşvik ödeneği yönetmeliği. Karar Sayısı: 2016/9714. Kabul tarihi: 27/12/2016. Yayımlandığı tarih: 31 Aralık 2016. Sayı: 29935. Retrieved from http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161231M3-2.pdf

19) Tonbul, Y. (2008). Öğretim üyelerinin performansının değerlendirilmesine ilişkin öğretim üyesi ve öğrenci görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(56), 633-662.

20) URAP, (2016). URAP Türkiye özel bölümü. Retrieved from http:// tr.urapcenter.org/2016

21) Yükseköğretim Akademik Arama Sistemi (YÖKAKADEMİK). (2016). Retrieved from http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/ view/universityListview.jsp

22) Yükseköğretim Bilgi Sistemi (YÖKSİS). (2016). Retrieved from http://yoksis.gov.tr