|
2019, Cilt 9, Sayı 2, Sayfa(lar) 335-341 |
|
DOI: 10.5961/jhes.2019.335 |
Küreselleşmenin Türkiye’deki Yükseköğretim ve Muhasebe Eğitimi Üzerindeki Etkileri |
Nida TÜREGÜN1, Can Tansel KAYA2 |
1Özyeğin Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, İstanbul, Türkiye 2Yeditepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, İstanbul, Türkiye |
Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, Yükseköğretim, Muhasebe eğitimi, SWOT analizi, Türkiye |
|
Finansal piyasalardaki gelişmeler ve uluslararası ticareti faaliyetlerin artmasıyla birlikte muhasebe eğitiminin küresel dünyaya uyum
sağlamasına duyulan ihtiyaç küreselleşme ile beraber tetiklenmektedir. Bu çalışma, küreselleşmenin Türkiye’deki yükseköğretim işlevlerini
ve muhasebe eğitimini nasıl etkilediğini açıklamaktadır. Ayrıca, çalışmanın amacı küreselleşmenin, yükseköğretim ve muhasebe eğitimine
olan etkilerini odak grubu tekniği kullanarak SWOT analizi ile güçlü yanları, zayıf yanları, fırsatları ve tehditleri oluşturarak mevcut
durumu ortaya çıkarmaktır. İstanbul ilinde bulunan bir devlet, iki vakıf üniversitesinde ders vermekte olan toplamda 10 muhasebe ve
finans öğretim üyesi ve görevlisi bir araya getirilerek, konu ile ilgili görüşler tartışılarak sekiz güçlü, beş zayıf, beş fırsat ve dört tehdit
maddesi ortaya çıkmıştır. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Sonuç
Kaynaklar
|
|
Küreselleşme; kültür, ticaret, iletişim ve diğer birçok çalışma
alanlarındaki engelleri yıkarak, ülkeler arasındaki etkileşimli
ifadeleri sistematik olarak yeniden yapılandıran bir gelişmedir
(Ezeani, 2012). Bunun yanı sıra, mal ve hizmet ticaretiyle
uğraşan bir dizi ekonomik süreç olarak tanımlanmış ve istihdam arayışında doğrudan yabancı yatırım ve göç gibi sınır ötesi
finansmanı geliştirmiştir. Aynı zamanda dünya ekonomilerinin
artan entegrasyonu, uluslararası pazarın büyüklüğünü artırmıştır
(Adeyemi & Fagbemi, 2010). Bilişim teknolojisindeki ilerlemeler,
serbest ticarete yönelik engellerin azaltılması, daha açık
toplumlar, kapitalizm ve eğlencenin popülerliği, dünya çapında
işletmelerin hızla ilerlemesini artırmıştır. Girişimcilik, sermaye, insan ve maddi kaynaklara ek olarak şirketler, küresel pazarın
büyüklüğü ile uluslararası işlere yönelmiştir. Hal böyle olunca,
dünya genelinde bağlantılılığı artıran bir fenomen olan küreselleşme;
ekonomik, kültürel ve toplumsal değişimleri birleştirirken
yüksek vasıflı iş gücünü eğitmekte, araştırma tabanına ve
yenilik kapasitesine katkıda bulunmakta ve bilgi temelli küresel
ekonomide rekabet gücünü belirleyen yükseköğretimi de
yönlendirmektedir (Ball, 2016).
Kültürler arası ilişkide merkezi rolü olan yükseköğretim, karşılıklı
anlayışı teşvik ederek gelecek için küresel ağlar kurmaya
yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda bilgi ve iletişim teknolojisi
alanındaki gelişmelerle sınır ötesi fikir, öğrenci, öğretim üyesi
ve finansman akışı ile birlikte yükseköğretim de çevresini değiştirmektedir.
Bu durum, küresel ölçekte ülkeler ve kurumlar
arasında hem artan iş birliği hem de rekabet anlamına gelmektedir
(Vincent-Lancrin & Kärkkäinen, 2009).
Diğer taraftan küreselleşme, finansal piyasaları da giderek daha
fazla etkilemektedir. Küresel ticaretin ve üretimin artması,
dünya çapında entegre sermaye piyasalarının oluşturulmasındaki
ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Bu da muhasebe ve denetim
uygulamalarının standartlaştırılmasına yönelik düzenlemelere
yol açmıştır. Muhasebe ve denetim standartlarının uluslararasılaştırılması,
muhasebe eğitimini büyük oranda etkilemiş ve
küresel muhasebe eğitimi için hâkim bir ihtiyaç ortaya koymuştur
(Civan & Yıldız, 2002). Her alanda uluslararası bağ ve alışverişi
artırmak isteyen her ülke karşılaştırılabilir olan uluslararası
muhasebe standartlarına göre finansal raporlama yapma bilgisine
sahip olmalıdır (Terzi, 2010). Bu yüzden, muhasebe eğitimi
de bu doğrultuda değişim geçirmektedir. Birleşmiş Milletler
Ticaret ve Kalkınma Örgütü (“United Nations Conference on
Trade and Development-UNCTAD”), Uluslararası Muhasebeciler
Federasyonu (“International Federation of Accountants-
IFAC”) ve Uluslararası Muhasebe Eğitimi ve Araştırma Birliği
(“International Association for Accounting Education and
Research-IAAER”) gibi uluslararası kuruluşlar, muhasebe eğitimini
doğrudan etkileyen kurallar, standartlar ve kodlar geliştirerek
bu ihtiyacı karşılamıştır (Köse, 2005).
Küreselleşmenin muhasebe eğitimine olan etkileri üzerine
çalışmalar (Suljović, & Meta, 2017; Demir, 2012; Ezeani, 2012;
Needles, 2010; Köse, 2005; Karreman, 2002; Çürük & Doğan,
2001) ve yükseköğretim üzerine çalışmalar (Varghese, 2018;
Shea et al., 2018; Akkutay 2017; Özer, 2017; Breslauer, &
Hazelkorn, 2016; Yılmaz, 2016; Collins, 2012) bulunmaktadır.
Ancak bu çalışmalar, küreselleşmenin etkilerini araştırmanın
yapıldığı ülkelerdeki iki alanı da ele alan, yani yükseköğretim
ve muhasebe eğitimi açısından mevcut durumu güçlü yanları,
zayıf yanları, fırsatlar ve tehditler çerçevesinden sunmamıştır.
Yukarıdaki bilgilere istinaden bu çalışmanın amacı küreselleşmenin,
Türkiye’deki yükseköğretim ve muhasebe eğitimine
olan etkilerini SWOT analizi ile masaya yatırıp güçlü yanları,
zayıf yanları, fırsatları ve tehditleri oluşturarak mevcut durumu
ortaya çıkarmaya çalışmaktır.
Bu çalışmada SWOT analizinin kullanılmasındaki tercih, Türkiye’deki
yükseköğretim ve muhasebe eğitiminin güçlü yanlarını
ve zayıf yanlarını ortaya koyarak kendisini tanımasını sağlamaktır.
Ayrıca Türkiye’deki yükseköğretim ve muhasebe eğitiminin fırsatlarını ve tehditlerini ortaya çıkararak rakiplerini tanımasını
sağlamaktır. Bu çalışma birincil araştırma tekniklerinden
odak grubunu tercih etmiştir. Nedeni, ilgili meslek grubundan
bireyleri bir araya getirerek fikir alışverişi yapıp yeni fikirler
üretilmesini sağlamaktır.
Bu çalışmanın, küreselleşmenin Türkiye’deki yükseköğretim
ve muhasebe eğitimindeki fırsatları ve eksik yanlarını ortaya
çıkararak ilgili birimleri, akademisyenleri, öğrencileri ve bireyleri
bilgilendirmesi amacına yönelik olmasından dolayı literatüre
önemli katkısı olacağı düşünülmektedir. Ayrıca SWOT
analizinden elde edilen bulgular doğrultusunda, uluslararası
muhasebe eğitimine geçiş sürecini kısaltmak ve kolaylaştırmak
hedeflenmektedir.
SWOT analizini gerçekleştirmek için araştırma yöntemlerinden
odak grubu tekniği kullanılmıştır. İstanbul ilinde bulunan bir
devlet, iki vakıf üniversitesinde ders vermekte olan toplamda
10 muhasebe ve finans öğretim üyesi ve görevlisi bir araya
getirilerek, konu ile ilgili görüşler tartışılarak sekiz güçlü, beş
zayıf, beş fırsat ve dört tehdit maddesi ortaya çıkmıştır.
Küreselleşmenin Yükseköğretim Üzerindeki Etkileri
1970’den itibaren gelişmiş ülkeler, bilgi toplumuna geçmeye
başlamış ve bunun sonucunda bilgi ekonomisi diye adlandırılan
küresel ekonomik bir yapı oluşmaya başlamıştır. Bu başkalaşım,
toplumların üniversiteler üzerinde eğitim beklentisini
artırmıştır. Bilginin ortaya çıkmasından ve paylaşılmasından
yükümlü olan üniversitelerde yükseköğretim yapısının, beklentileri
karşılayacak şekilde değiştirilmesi gündeme getirilmiştir
(Akkutay, 2017). Sürekli değişim içinde olan dünya, ülkemizin
de bu değişim çarkına dâhil olmasını zorunlu kılmıştır ve
Türkiye de tüm bu gelişmelerden etkilenerek dünyaya ayak
uydurmaktadır. Küreselleşme ile her alanda yaşanan hızlı gelişmeler
sebebiyle Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler Eğitim,
Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği
Örgütü (OECD), Avrupa Birliği Komisyonu, Dünya Bankası
ve Dünya Ticaret Örgütü gibi önemli kuruluşlar yükseköğretimi
kendi gündem konularının arasına alarak küresel dünyaya
uyum sağlamak açısından yapılandırılması gerektiğini vurgulamışlardır
(Yü̈kseköğ retim Kurulu, 2007).
Üniversiteler üzerinde vurgulanan iki ana beklenti bulunmaktadır.
İlki, daha fazla öğrenciye eğitim vermek ikincisi, hızlı bir
şekilde ortaya çıkan yeni bilgilerin ve alanların hepsini kapsayacak
şekilde programlarını genişletmektir (Yükseköğ retim
Kurulu, 2015). Ulaşım ve iletişim maliyetlerinde yaşanan düşüş
ve artan destekler, sınır ötesi yükseköğretimdeki büyümeye hız
vermiş ve son 10 yılda yükseköğretimin başlıca eğilimlerinden
biri olmuştur. Geçmiş yıllarda ortaya çıkan akademik araştırmalarda,
araştırmacıların hareketliliğinde olan artış ile beraber
uluslararası iş birliği ile üretilen bilimsel makaleler iz bırakmıştır
(Vincent- Lancrin & Kärkkäinen, 2009). Yükseköğretimin
hem araştırma hem de öğretim misyonu, küresel bir perspektif
gerektirmektedir. Üniversiteler, yeni nesil öğrencileri küresel
birer vatandaş ve küresel zorlukların çözümüne katkı sağlamaya
yardımcı olacak bireyler şeklinde eğitmelidir. Eğer öğrenciler
kapalı bir ulusal yükseköğretim sisteminin sınırları içinde
tutulurlarsa küresel sorunları çözümlemede hiçbir rol oynayamayacaklardır
(Van der Wende, 2017).
Küreselleşmenin bazı yönlerinin yükseköğretim işlevlerini
nasıl etkilediğini, çok sayıda planlamanın yapıldığı tek yer olan
Avrupa Birliği çalışmalarında görülebilmektedir. Kökü 1957
Roma Antlaşması’na dayanan ortak pazarın gelişmesi, ülke
sınırları boyunca eğitimcilerin hareket etmesini kolaylaştırmak
için güçlü bir ilgi yaratmıştır (T. C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa
Birliği Başkanlığı, 2013). Bu da her bir Avrupa Birliği üniversitesindeki
diğer ortak pazar ülkelerinden gelen öğrenci sayısını
artırmak için toplam öğrenci sayısının yüzde 10’unu sağlaması
hedefi doğrultusunda ortak bir çaba harcatmıştır. Bu hedefe
ulaşmak için Avrupa Birliği, “yurtdışında eğitimi” teşvik eden
ve bu amaçla sübvanse edilen bir dizi program hazırlamıştır.
Bunlardan biri olan Erasmus programı, öğrencilerin ve öğretim
üyelerinin hareketliliğini teşvik etmek için finansal yardım
kullanarak üniversiteler arasındaki iş birliğini teşvik etmektedir.
Kuruluşundan bu yana, bir milyondan fazla insan, sunduğu
fırsatlardan yararlanmış ve 29 Avrupa ülkesinden yaklaşık 2500
üniversite katılmıştır (Newman et al., 2010).
Zamanla, Avrupalılar en iyi öğrencilerin çoğunun Birleşik
Devletler (ABD) veya İngiltere’ye gittiğini fark etmiş ve rekabet
etmek zorunda kaldıklarını açıkça görmüştür. Diğer kaygıların
yanı sıra Avrupalılar, farklı tip dereceler üzerindeki karışıklığın
azaltılması (üniversitelerin birbirlerinin derecelerini kabul
etmedeki isteksizliği) ve Avrupa üniversitelerinin cazibelerinin
artırılması gerektiğini düşünmüştür. Bunun sonucu olarak
1999 yılında Bologna’da “Avrupa Yükseköğretim Alanı” oluşturulmuştur.
Diğer adımların arasında Bologna Anlaşması, üç
yıllık bir lisans ve iki yıllık yüksek lisansın 2010 yılından itibaren
standartlaştırılması çağrısında bulunmuştur. Ayrıca, standartları
sağlamak ve akreditasyon konularını ele almak için yeni bir
kalite ajansı olan “Avrupa Yükseköğretimde Kalite Güvencesi
Ağı” kurulmuştur. Buradaki amaç, üye ülkelerde aynı kalite
ölçütleri değerlendirme ve denetleme süreçlerinin kullanılmasını
sağlayarak saydamlığı artırmak ve diplomaların tanınmasında
karşılaşılan sorunları ortadan kaldırmaktır (Newman et
al., 2010).
Küreselleşme aynı zamanda sanal eğitim, program ve kurumsal
hareketlilik gibi yeni hareketlilik biçimleri yaratmaktadır. Doğru
koşullar göz önüne alındığında toplumlar, küresel yükseköğretim
kurumlarının gelişmesinden yararlanacaktır. Dünya
üzerinde hareket eden öğrenci sayısı sadece 20 yılda iki katına
çıkmıştır. Bunun en büyük nedenlerinden biri İngilizce öğretilen
programlardan mezun olan öğrencilerin küresel işyerlerinde
daha rahat iş bulabilmeleridir. Bu yüzden, Avrupalılar
bazı programlarını, hızlı bir şekilde iş dünyasının uluslararası
dili haline gelen İngilizce dilinde öğretmeye başlamıştır. Avrupa’daki
üniversitelerin %30’u İngilizce programlar sunmaktadır
(Rocca, 2003).
Yükseköğretimde yabancı öğrenci hareketliliğinin artırılmak
istenmesinin ardında yatan sosyal ve ekonomik amaçlar da
bulunmaktadır. Sosyal amaçlara örnek olarak Sokrates ve Erasmus
programlarıyla Avrupa Birliği, kültürler arası iletişimi artırarak
anlayış ve dayanışmayı geliştirmeyi ve ortak bir bakış açısının
oluşumunu sağlamayı amaçlamaktadır. Benzer bir amaç
doğrultusunda 1991 yılından itibaren Uzak Doğu’da da öğrenci
hareketliliği programları oluşturulmuştur. Ekonomik amaçlara
örnek olarak Almanya, Fransa, Kanada ve ABD gibi ülkeler, ülkelerinde okumaya gelen yabancı öğrencilerin arasından iyilerini
seçerek ileride bu seçilmiş öğrencileri kendi nitelikli işgücüne
katmayı istemektedir. Avustralya, İngiltere, Yeni Zelanda
gibi bazı ülkeler ise, ülkelerinde okumaya gelen yabancı öğrencilerden
aldıkları yükseköğretim harçları ile ek finansal kaynak
oluşturmak amacını gütmektedirler (Newman et al., 2010).
Küreselleşmenin Muhasebe Eğitimine Etkileri
Fikirler, müzikler, inançlar ve ürünler, bir bölgeden diğerine
aktarılırken, içinde yaşadığımız ve iş yaptığımız dünya gitgide
küçülmektedir. İnsanların, kendi sınırlarının ötesinde olan
olaylardan etkilenmeden, sadece alışık oldukları rahat
parametreler içinde çalışabilmeleri imkânsız hale gelmiştir. Bu
entegre ekonomik ve sosyal sistemler ağı, kendi alanlarındaki
uygulamaları güncellemek istemeyen birey ve toplumlar için
artık bir tehdit unsuru halini almıştır. Ancak, ekonomimizdeki
ve toplumumuzdaki küreselleşmeyle beraber gelen değişim
durumunu benimsemeye istekli olan bireyler çeşitli fırsatlardan
yararlanmaktadır. Kültür olgusu, ülkelerin sosyal, ekonomik
ve kurumsal düzenlemelerini etkilediği gibi bir alt kültür
olan muhasebe uygulamalarını da etkilemektedir. Özellikle
muhasebe sektörünün bu değişime ayak uydurması önemlidir
(Kaya & Ötken, 2014).
Uluslararası muhasebe standartlarına yönelik bir tercih yeni
bir şey değildir ve dünya pazarları daha iç içe geçtikçe, dünya
çapında finansal tabloları daha karşılaştırılabilir hale getirecek
bir dizi evrensel standardın gerekliliği gittikçe daha belirgin
hâle gelmektedir. Verimlilikteki artış, finansman şirketleriyle
ilişkili maliyetlerin düşmesine yol açacak ve bu da küresel
ekonomik büyümeyi destekleyecektir. ‘Amerikan Genel
Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri’ (“United States Generally
Accepted Accounting Principles-US GAAP”), yakın zamana
kadar kurumlar arasında muhasebe ve finansal raporlama için
kullanılan standartlar kümesi olarak kabul edilmiştir. Ancak,
evrensel olarak kabul edilmemiş ve ilerleyen iş dünyasını
kapsayacak kadar hızlı bir şekilde ilerlememiştir. Bu da
bugünün ekonomik yapısını idare etmek için daha donanımlı
yeni bir raporlama standartları dizisinin geliştirilmesine yol
açmıştır (Ghio & Verona, 2015).
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (“International
Accounting Standards Board- IASB”) tarafından kurulan yeni
raporlama standartları dizisi, Uluslararası Finansal Raporlama
Standartları (“International Financial Reporting Standards-
IFRS”) olarak bilinmektedir ve kamu kuruluşları tarafından
daha fazla benimsenmekte olup, GAAP’ın iş dünyasında
kullanılan baskın muhasebe kuralları dizisiyle yer değiştirmeye
başlamıştır. UFRS, GAAP ile birçok benzerliği paylaşmaktadır.
Ancak, bugünün iş dünyasında faaliyet göstermeye daha uygun
hale getiren değişiklikleri de içermektedir. Yıllar geçtikçe,
Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına uyan ülke
ve kuruluşların sayısı artması ve yeni standartların ortaya
çıkmasından dolayı GAAP kuralları değiştirilmiş ve Uluslararası
Finansal Raporlama Standartları dünya genelinde genişlemeye
devam etmiştir (Kelly, 2014).
Kendi alanında rekabet edebilmek ya da güncel kalabilmek
için alınan muhasebe eğitimi, değişen dünyaya ayak uyduran
standartların bilgisini mutlak suretle içermelidir. Muhasebe yükseköğkavramları
farklı bölgelerde öğretilip uygulandığından dolayı,
eğitim sistemi dünya çapında ekonomiler ve kültürler hakkında
bir farkındalık yaratmalıdır. Yerel ve bölgesel farklılıkları değiştirmeden
dünya çapında tek tip bir muhasebe eğitimini hayata
geçirmek mümkündür. 21. Yüzyılın taleplerini karşılayacak
etkili bir eğitim programının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi,
gözden geçirilmiş ve ayrıntılı bir müfredat gerektirecektir.
Muhasebe eğitimine ilişkin uluslararası kılavuzların kapsamına,
bölgesel ve yerel özelliklerin etkisini anlayarak dâhil
olmak gerekmektedir.
IFAC’ın hazırladığı uluslararası eğitim kılavuzuna göre muhasebe
müfredatı finansal muhasebe, yönetim muhasebesi,
mesleki etik, vergilendirme, iş ve ticaret hukuku, denetim,
finans ve finansal yönetim derslerini kapsamalıdır. UNCTAD,
genel olarak IFAC rehberliğini desteklemektedir. Ayrıca,
UNCTAD mesleki yeterlilik şartlarının küresel uyumlaştırılmasını
teşvik etmek için bir kılavuz hazırlamıştır (Karreman, 2002).
Bu kılavuza göre muhasebe müfredatı temel muhasebe, finansal
muhasebe, yönetim muhasebesi, ileri finansal muhasebe,
vergilendirme, bilgi entegrasyonu, muhasebe bilişim sistemleri,
iş hukuku, denetim, işletme finansmanı ve finansal yönetim
derslerini kapsamalıdır (United Nations, 2003). Muhasebe
alanında yapılacak staj, bu derslere ek olarak ön görülmektedir.
Ders programının son ayağı olan staj, teoriyle uygulamayı
birleştirecek bir köprü görevi ifa etmektedir. Bu bağlamda, özel
sektör kurumları, denetim firmaları, endüstri veya resmi bir
kuruluşta staj yapılması öğrencilere deneyim kazandıracaktır.
Küreselleşme sayesinde günümüzün hızlı bilgi akışı, IFAC
hakkında birçok yayını kitlelerle buluşturabilmektedir. Bilgi
ve İletişim Teknolojileri (BİT), bilgiyi yaymada kullanılan
çok güçlü araçlardır. BİT’in ortaya çıkışı, öğrencileri küresel
bilgi ve fikir ağına bağlamak için tasarlanan yeni öğrenme
ufkunun olanaklarını yaratmıştır (Ezeani, 2012). Bunlardan biri,
muhasebe eğitiminin tüm yönleriyle eğitimcileri, araştırmacıları
ve diğer ilgili profesyonelleri uluslararası olarak ilgilendiren
Uluslararası Muhasebe Eğitimi ve Araştırma Derneği’dir
(IAAER). Ayrıca IFAC, çevrimiçi kitapçılarından ücretsiz olarak
indirilebilecek yayınlar sunmaktadır.
Ders programının küreselleşmesi ile beraber, ders kitaplarındaki
içeriklerin de değişmesi gerekliliği artık tartışılmaz olmuştur.
Diğer taraftan öğretim metodolojisi, sadece teorik öğretimden
ziyade artık vaka kullanımına yönelmelidir. Öğrencilere yeni bir
standardın öğretilmesi için gerçek vaka incelemeleri ve vaka
çözümleri üzerine düzenlenen konferans sunumları kaynak
olarak kullanılmalıdır (Shinn, 2009).
Küreselleşmenin güçlenmesiyle beraber alınan eğitimdeki
müfredat içeriğinin uluslararası içerikli olmasına doğru
yönelmeler bulunmaktadır (Meier & Smith, 2016). Nedeni
ise öğrenciler mezun olduklarında yurtdışında ya da yurtdışı
temelli şirketlerde çalışmak istemeleridir. Kendi ülkelerinde
gördükleri eğitim sadece ulusal temelli kalırsa bu öğrenciler
kendilerini hazırlıksız hissetmeye başlayacaktır (Sikkema &
Sauerwein, 2015). Bu adaptasyonu sağlayan üniversiteler
her zaman bir adım daha ileride olacaklardır. Aynı şekilde
küreselleşmenin bir etkisi de yurtdışından Türkiye’ye dört
yıllık tam eğitim ya da “Erasmus/Exhange” programlarıyla gelip eğitim gören öğrencilerdir. Ders programında yapılacak
olan uyumluluk ve düzenlemeler bu öğrencilerin daha fazla
ülkemize gelmesine sebebiyet verecektir çünkü gördükleri
eğitim aynı seviyede olacaktır. Özellikle “Uluslararası Finansal
Raporlama Standartlarına” aşina olmak gelişen iş dünyasına
ayak uydurmak için şimdilik yeterli olacaktır ve herhangi bir şey
kaçırdıklarını hissetmeyeceklerdir. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Sonuç
Kaynaklar
|
|
SWOT (GZFT) analizi, literatürün geniş kısmında nitel bir analiz
olarak kullanılmaktadır. SWOT kelimesi İngilizce kısaltma olup
S harfi güçlü (“strenght”), W harfi zayıf (“weakness”), O harfi
fırsat (“opportunity”) ve T harfi (“threat”) kelimelerinin baş
harflerini temsil etmektedir. Niteliksel SWOT analizinin en
önemli özelliği, iç ve dış çevre analizine yer vermesidir. İç çevre
analizi ile araştırılan konunun ya da bir örgütün güçlü ve zayıf
yanlarını tespit ederek dış çevre analizi ile fırsat ve tehditlerin
karşılaştırılması yapılabilmektedir. Bu şekilde mevcut durum
değerlendirilerek stratejik bir görüş ortaya konulabilmektedir.
SWOT analizi, planlama yapmak için dikkate alınması gereken
bir unsurdur (Dyson, 2004). Bu çalışma, küreselleşmenin
muhasebe eğitimine olan etkilerini SWOT analizi ile masaya
yatırıp güçlü yanları, zayıf yanları, fırsatları ve tehditleri
oluşturarak mevcut durumu ortaya çıkarmaya hedeflemektedir
(Nelson et al., 1998; Spencer, 2003).
SWOT analizini gerçekleştirmek için araştırma yöntemlerinden
odak grubu tekniği kullanılmıştır. Odak grup görüş̧meleri için
uygun katılımcı sayısı Byers ve Wilcox’a göre (1988) 8–12 kişi,
MacIntosh’a göre (1981) 6–10 kişi, Kitzinger’e göre (1995) 4–9
kişi, Goss ve Leinbach’a göre (1996) 15 kişi, Morgan (1997) ve
Gibbs’e göre (1997) 6–12 kişi, Edmunds’a göre (2000) 8– 10
kişidir. Edmunds’a göre (2000) grubun 10 kişiden fazla olması
grubun dinamiğini düşürebilmekte, katılımcılar arasındaki
etkileşim etkisini yitirebilmekte ve grubun kontrolü daha da
zorlaş̧abilmektedir. Bu yüzden bu çalışma için uygun odak
grubu katılımcı sayısı 10 olarak belirlenmiştir.
Katılımcılar İstanbul ilinden seçilmiştir. Nedeni ise diğer illerde
bulunan üniversitelerden katılımcıların bir araya gelmesi zaman
uygunluğu, yol ve konaklama masraflarının fazlalığı açısından
oluşturulamamasıdır. Ayrıca, Türkiye’deki üniversitelerin
önemli bir oranı (yaklaşık %30) İstanbul ili içinde yer almaktadır.
Bu çalışmada üniversite seçimi yaparken eğitim kalitesini
kanıtlamış olduklarından en az 20 yıldır faaliyette olan üniversiteler
ele alınmıştır. İstanbul ilinde muhasebe/finans dersi
veren öğretim üyesine sahip ve en az 20 yıldır faaliyette olan
üniversite sayısı 18’dir. Bununla birlikte örneklem büyüklüğünün
hesaplanması için Karasar (1998)’ın kullandığı formülden
yararlanılmış ve %95 güven aralığında örneklem büyüklüğü üç
üniversite olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak İstanbul ilinde
bulunan bir devlet, iki vakıf üniversitesinde ders vermekte olan
toplamda 10 muhasebe ve finans öğretim üyesi bir araya getirilmiştir.
Aşağıdaki sorular yöneltilmiştir:
• Güçlü yanları ortaya çıkarmak için sorulan sorular:
o Küreselleşme ile Türkiye’de uluslararası bir yükseköğretim
ve muhasebe eğitimi vermenin avantajları nelerdir?
o Küreselleşme ile Türkiye’de uluslararası bir yükseköğretim ve muhasebe eğitimi gören öğrencilerin ne gibi
güçlü yanları olacaktır?
• Zayıf yanları ortaya çıkarmak için sorulan sorular:
o Küreselleşme ile Türkiye’de uluslararası bir yükseköğretim
ve muhasebe eğitimi verilmesinde geliştirilmesi
gereken yönler nelerdir?
o Küreselleşme ile uluslararası bir yükseköğretim ve muhasebe
eğitimi verilmesinde Türkiye’nin zayıf yönü olarak
gördüğü nüz özellikler nelerdir?
• Fırsatları ortaya çıkarmak için sorulan sorular:
o Küreselleşme ile Türkiye’de uluslararası bir yükseköğretim
ve muhasebe eğitimi vermenin fırsatları nelerdir?
o Küreselleşme ile Türkiye’de uluslararası bir yükseköğretim
ve muhasebe eğitimi vermenin öğrenciler ve akademisyenler
açısından bir adım önde olmasını sağlayacak
gelişmeler nelerdir?
• Tehditleri ortaya çıkarmak için sorulan soru aşağıda yer
almaktadır.
o Küreselleşme ile Türkiye’de uluslararası bir yükseköğretim
ve muhasebe eğitimi vermede tehdit olarak gördüğünüz
durumlar nelerdir? |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Sonuç
Kaynaklar
|
|
Konu ile ilgili görüşler tartışılarak sonuçlar eşliğinde küreselleşmenin
yükseköğretim ve muhasebe eğitimine etkilerinin
SWOT analizi oluşturulmuştur.
Güçlü Yönler
• Nitelikli öğrenciyi kendine çekerek ülkeye beyin göçü
sağlamak.
• Ortak kavramlar, tanımlar, terminoloji ve ilkeler üzerinde
bir ortak payda sağlayarak uluslararası kalite güvencesi
altında eğitim vermek.
• Ağ toplumunun (“network society”) yükselişinde yer
almak. Kısacası dünya insanları arasında bir iletişim olanağı
sağlamak.
• Ulusal düzeydeki düşünce biçiminden uluslararası düzeye
geçmek.
• Ülkeler arası bilgi alışverişinin sağlanması.
• Bilgi çağına uyum sağlayabilen, yaratıcı, verimli ve rekabetçi
yükseköğretim standartlarına sahip olmak.
• Küresel sorunları veya krizleri çözümlemeye yardımcı
olmak.
• Hızla artan çok uluslu organizasyonların ihtiyacını karşılayacak
küresel odaklı nitelikli iş gücü yetiştirmek.
Zayıf Yönler
• Türkiye’de, az sayıda üniversitenin uluslararası eğitim müfredatını
uygulaması.
• Yeni bir düzenleme çerçevesine duyulan ihtiyacın belirgin
olmaması.
• Öğrencilerin ve öğretim üyelerinin hareketliliğine ilişkin
mevcut engellerin bulunması.
• Uluslararası düzeyde ders verecek öğretim eleman sayısının
az olması.
• Tek bir ders programına geçmedeki uyumluluk süreci.
Fırsatlar
• Ortak bir yabancı lisanın düzenleyici kuruluşlar tarafından
zorunlu tutulması (doçentlik atamasında yabancı dil zorunluluğu)
• Çok uluslu şirketlerde çalışmak isteyen Türk öğrenciler tarafından
yükseköğretim talebindeki artış.
• Yabancı öğrenciler tarafından yükseköğretim talebindeki
artış.
• Eğer küresel ve yerel muhasebe eğitimine dengeleyici düzenlemeler
getirilirse, yükseköğretimde küreselleşme,
uluslararası standartlaştırmayı ve tek düzeliği zorunlu kılmaz.
• “Sınırsız” (borderless) yükseköğretim pazarının ortaya
çıkması.
Tehditler
• Daha az öğrencinin öğrenmek istemesi üzerine ulusal muhasebe
çerçevesinin erozyonu.
• Hareketlilik sayesinde kalifiye öğrenci ve öğretim üyelerinin
yurtdışına göç etmesi veya beyin göçünün yaşanması.
• Etkileşimden dolayı karmaşık kültürel gelişmelerin yaşanması.
• İyi düzenlemeler olmazsa yükseköğretimdeki farklılıkların
ve özgünlüklerin ortadan kalkması.
Yukarıda oluşturulan SWOT analizinde güçlü yanlar hem birimler
hem akademisyenler hem de öğrenciler açısından cevaplar
değerlendirilerek analiz edilmiştir. Bulgulara bakıldığında uluslararası
yükseköğretim ve muhasebe eğitimine sahip olmak,
ortak kavramlara ve bilgiye hâkim olmayı beraberinde getirecektir.
Bu nedenle uluslararası düşünce oluşumunu, iletişimi,
alışverişi ve iş gücü yetiştirmeyi artıracaktır. Buna ek olarak
nitelikli öğrencileri kendine çekerek ülkeye beyin göçü sağlanacağı
ve küresel sorunları çözümleyebilecek bireyler yetiştireceği
sonucuna ulaşılmıştır.
Zayıf yanlar, hem Türkiye için hem de yurt dışı yükseköğretim ve
muhasebe eğitimi açısından cevaplar değerlendirilerek analiz
edilmiştir. Bulgulara bakıldığında uluslararası yükseköğretim
ve muhasebe eğitimine geçmede yeni bir düzenlemeye ihtiyaç
duyulduğu ortaya çıkmaktadır. Bu düzenlemenin eksikliğinden
kaynaklı az sayıda üniversite uluslararası eğitim müfredatı
uygulamaktadır. Uluslararası eğitim müfredatını uygulamak
için ise uluslararası düzeyde ders verecek öğretim eleman
sayısının azlığı Türkiye’nin zayıf noktası olarak yansımaktadır.
Ayrıca yurtdışında belirli bir süre okuma veya ders vermek
isteyen öğrencilerin ve öğretim üyelerinin önünde vize alma,
maddi sıkıntı, belirli sayıda başvuru, İngilizce seviyesi vb.
mevcut engellerin bulunması da zayıf yönlerin arasında yer
almaktadır.
Fırsat bulgularına bakıldığında uluslararası yükseköğretim ve
muhasebe eğitimine sahip olmak yabancı dil öğretimini artıracağını,
uluslararası şirketlerde çalışmak isteyen öğrencilerin yurtdışı yerine Türkiye’de öğretim görmeyi tercih edeceğini
ve aynı zamanda yabancı öğrencilerin de Türkiye’de okumayı
tercih edeceğini ortaya koymaktadır. Böylelikle sınırsız (“borderless”)
yükseköğretim pazarının ortaya çıkması sağlanacaktır.
Bunlara ek olarak dengeleyici düzenlemelerin gelmesi durumunda
öğrenciler hem yerel muhasebe eğitimini tam olarak
alacak hem de uluslararası muhasebe eğitimine hâkim olacaktır.
Tehdit bulgularına bakıldığında uluslararası yükseköğretim ve
muhasebe eğitimine sahip olmak dengeleyici düzenlemeler
yapılmazsa özgünlüklerin ortadan kalkarak ulusal muhasebe
çerçevesinin erozyonuna, kalifiye öğrenci veya öğretim üyesinin
yurtdışına giderek beyin göçünün yaşanmasına ve etkileşimden
dolayı karmaşık kültürel gelişmelerin yaşanmasına neden
olabileceği ortaya çıkmıştır. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Sonuç
Kaynaklar
|
|
Küreselleşme, Türkiye’deki bireylerde, bankacılıktan muhasebe
mesleğine kadar sektörün tümünde belirgin etkiler yaratmıştır.
Bu çalışma, muhasebe eğitimine odaklanmıştır. Küreselleşme
hızla yayıldıkça iş ortamındaki dinamikler değişmekte;
dolayısıyla muhasebe meslek mensuplarının da değişimleri
zorunlu hâle gelmektedir. Muhasebe alanında görev ifa eden
kişinin yaptığı işin doğası, evrensel gelişime uyum sağlaması
elzem olduğudan dolayı her zaman değişecektir. Öte yandan,
küreselleşmenin etkisiyle kullanılan yazılım programlarının da
geliştirilmesi söz konusudur (Ezeani, 2012). Geleneksel muhasebe
hizmetlerine yönelik talepler giderek durgunlaştırmış ve
bu nedenle hızla değişen iş ortamı, muhasebe hizmetlerine
olan ihtiyacı da değiştirmektedir. Hâl böyle olunca, bahsi geçen
etkilerin üstesinden gelmenin ilk ve en önemli yolu, sağlanan
muhasebe eğitimindeki radikal değişiklikler olmaktadır.
American Accounting Association, 1984 yılında çok geniş bir
çalışma yapmış olup; Amerika Birleşik Devletleri’nde süregelen
muhasebe eğitiminin geleceğini tartışarak bu konuda kesin ve
yenilikçi adımların atılmasını öngörmüştür (Foster & Bolt-Lee,
2002). Bugün, Amerika’nın muhasebe eğitiminde geldiği tartışmasız
noktanın tohumları 35 yıl önce atılmış olup; Türk muhasebe
eğitiminin de benzer yenilikçi adımları atması gerekmektedir.
Dünyada ve özellikle Avrupa’da şirketlerin büyük çoğunluğu,
finansal raporlamalarını UFRS’ye göre yapmaktadır. 2006
yılında Türkçe’ye çevrilerek Türkiye Muhasebe Standartları
olarak yayınlanan bu standartlar, BDDK ve SPK tarafından
kendilerine bağlı kurumlarda kullanılmak üzere kabul edildi.
1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Türk Ticaret
Kanunu uyarınca, UFRS’nin kullanım alanı daha da genişledi.
Belli ölçekteki tüm anonim ve limited şirketler, mali tablolarını
1 Ocak 2013’ten itibaren bu standartlara göre hazırlamakta
olup; Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK) düzenlemesiyle
yelpaze daha da genişlemiştir (Deloitte, 2018; T. C. Kamu
Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu-KGK,
2016).
Mezun olduktan sonra muhasebe ile ilgili alanlarda çalışmak
isteyen öğrencilerin üniversite eğitimi alırken en azından UFRS ile ilgili genel bir bilgiye sahip olmaları günümüzde bir
şart halini almıştır. Bunun için de ders programlarının gerekli
yönleriyle gözden geçirilmesi, öğretim materyallerinin güncellenmesi
ve bu bilgileri öğrencilere aktarabilecek öğretim
elemanlarının kendilerini yeterli donanım ile yetiştirmeleri
gerekmektedir. Türkiye’nin yükseköğretim kurumları, özellikle
de üniversiteler, öğrencilerinin ihtiyaç duyduğu tüm becerileri
yeniden oluşturmalıdır. Mezun olan öğrencilerin sadece kendi
yetkinlik alanlarında donanımlı olmalarının yanısıra, dünyadaki
olaylar hakkında da bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Muhasebe
ve ilgili alanlardan mezun olmuş olan Türk üniversite
mezunları ancak bu şekilde, küresel arenada rekabet edebilir.
Buna ek olarak, konulara hakim olmak da yetmemektedir.
Küreselleşmenin yıllar içerisinde izlendiği en belirgin alan, uluslararası
kabul görmüş lisanın artık İngilizce olarak tescillenmiş
olmasıdır. Mezunlarımızın hem finansal raporlama alanındaki
becerileri mecburi olmuştur; hem de İngilizce lisanına mutlak
suretle hakimiyet zorunlu hâle gelmiştir. Uyumlu ve küresel
bir ders programı çatısında eğitim gören bir öğrenci, sosyal ve
kişisel becerilere vurgu yaparak etkileşimli iletişim kurabilme,
takım içerisinde çalışabilme, temel bilimsel ve teknolojik becerileri
kazanabilme, yerel ve uluslararası düzeyde iyi rekabet
edebilme ve kültürel olarak okuryazar olabilme özelliğine sahip
olur.
Küreselleşme, sadece paydaşların muhasebeye yönelik
sürekli eğitim ihtiyacını yaratmakla kalmamış, aynı zamanda
geleceğin küresel işgücü olacak mezunların yetiştirilmesi için
yerine getirilmesi gereken muhasebe müfredatında da bir
boşluk yaratmıştır (Ergüden vd., 2016). Bu yüzden, Türkiye
için hazırlanmış SWOT analizindeki zayıf noktaların fırsata
dönüştürülerek ülkemizin küresel arenada rekabetçi, eş düzey
yerine takip edilen ülke konumuna gelmesi için eğitim alanında
kendini yeniden yapılandırması şart hâlini almıştır. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Sonuç
Kaynaklar
|
|
1) Adeyemi, S. B., & Fagbemi, T. O. (2010). Audit Quality, Corporate
Governance and Firm Characteristics in Nigeria. International
Journal of Business and Management, 5(5), 169-179.
2) Akkutay, E. A. (2017). Yükseköğretimde Küreselleşme Ve
Yansımaları. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-16.
3) Ball, R. (2016). Why we do international accounting research.
Journal of International Accounting Research, 15(2), 1-6.
4) Breslauer, T., & Hazelkorn, E. (2016). Globalization Broadens Higher
Education. International Educator, 25(4), 18-21.
5) Byers, P. Y., & Wilcox, J. R. (1988). Focus groups: An alternative
method of gathering qualitative data in communication
research. 74th Annual Meeting of the Speech Communication
Association, New Orleans, LA.
6) Civan, M., & Yıldız, F. (2003). Globalleşme Sürecinden Muhasebe
Meslek Eğitiminin Etkilenmesi. 6. Muhasebe Denetimi
Sempozyumu, 16-19.
7) Çürük, T., & Doğan, Z. (2001). Muhasebe eğitiminin işletmelerin
taleplerini karşılama düzeyi: Türkiye örneği. ODTÜ gelişme
Dergisi, 28(3-4), 281-310.
8) Collins, A. (2016). Higher Education Globalization and Student
Mobility: A Case Study of Comparision of Tourism and Hotel
Management Schools. Conference Paper, CAUTHE 2016, 722.
9) Deloitte. (2018). Kapsamlı Uluslararası Finansal Raporlama Standartları,
(UFRS). Retrieved from https://www.deloitteacademy.
com.tr/Seminars/11
10) Demir, B. (2012). Muhasebeye Yön Veren Gelişmeler ve Meslek
Yüksekokullarında Verilen Muhasebe Eğitimine Yansımaları.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 109-120.
11) Dyson, R. G. (2004). Strategic development and SWOT analysis at
the University of Warwick. European journal of operational
research, 152(3), 631-640.
12) Edmunds, H. (2000). The focus group research handbook. New
York: McGraw-Hill.
13) Ergüden, E., Kaya, C. T., & Sayar, A. Z. (2016). Muhasebe Egitiminin
Yeniden Sekillendirilmesine Bütünsel Bir Bakis (A Holistic Look
at Restructuring Accounting Education). Journal of Accounting,
Finance and Auditing Studies, 2(1), 124-135.
14) Ezeani, N. S. (2012). The place of globalization on accounting
education in Nigerian tertiary institutions. Singaporean Journal
of Business Economics and Management Studies, 1(4), 46-55.
15) Foster, S., & Bolt-Lee, C. (2002). New competencies for accounting
students. The CPA Journal, 72(1), 68-71.
16) Ghio, A., & Verona, R. (2015). Accounting harmonization in the BRIC
countries: A common path? Accounting Forum, 39(2), 121-139.
17) Gibbs, A. (1997, Winter). Focus groups. Social Research Update
(19). Retrieved from http://sru.soc.surrey.ac.uk/SRU19.html
18) Goss, J. D. & Leinbach, T. R. (1996). Focus groups as alternative
research practice. Area, 28(2), 115–123.
19) Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi-kavramlar, ilkeler,
teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
20) Karreman, G. H. (2002). Impact of globalisation on accountancy
education: promoting educational exchange and facilitating
educational development. International Accounting Standards
Committee Foundation, Research Publication. London, UK.
21) Kaya, C. T. & Ökten, A. B. (2014). Kültür Olgusunun Muhasebe
Hileleri Üzerindeki Etkisi. Muhasebe ve Vergi Uygulamalari
Dergisi, 7(2), pp. 63-80.
22) Kelly, E. (2014). The Effect of Globalization on Accounting Education.
Retrieved from http://ezinearticles.com/?The-Effect-of-
Globalization-on-Accounting-Education&id= 8448514
23) Kitzinger, J. (1995). Qualitative research: introducing focus groups.
British Medical Journal, 311, 299–302.
24) Köse, Y. (2005). The Effects of Globalization On Accounting Education:
International Regulations And Recent Developments. 104-115.
Retrieved from https://core.ac.uk/download/pdf/53032849.
pdf
25) MacIntosh, J. (1981). Focus groups in distance nursing education.
Journal of Advanced Nursing, 18(12), 1981–1985.
26) Meier, H. H., & Smith, D. D. (2016). Achieving Globalization of
AACSB Accounting Programs with Faculty-Led Study Abroad
Education. Accounting Education, 25(1), 35-56.
27) Morgan, D. L. (1997). Focus groups as qualitative research.
California: SAGE.
28) Needles Jr, B. E. (2010). Accounting Education: The Impact of
Globalization. Accounting Education: An International Journal,
19(6), 601-605.
29) Nelson, I. T., Bailey, J. A., & Nelson, A. T. (1998). Changing
Accounting Education with Purpose: Market-Based Strategic
Planning for Departments of Accounting. Issues in Accounting
Education, 13(2), 301-326.
30) Newman, F., Couturier, L., & Scurry, J. (2010). The Future of Higher
Education: Rhetoric, Reality, and The Risks of The Market.
United States: John Wiley & Sons.
31) Özer, M. (2017). Türkiye’de Yükseköğretimde Uluslararasılaşmanın
Son On Beş Yılı. Journal of Higher Education & Science/
Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 7(2), 177-184.
32) Rocca, F. (2003). Study Notes an Uptick in Programs Taught in
English at European Colleges. Retrieved from https://www.
chronicle.com/article/Study-Notes-an-Uptick-in/110800
33) Shea, K., Turner, S., & Nerad, M. (2018). Globalization and Strategies
for the Internationalization of Higher Education: A Comparative
Study of Brazil and Australia. Retrived from http://www.
sturneroliveira.com/uploads/1/1/9/3/119386023/edlps_594_
globalization_of_higher_education_final_paper.pdf
34) Shinn, S. (2009). Ready or not, here comes IFRS. BizEd Magazine,
8(4), 44-50. Retrieved from https://bized.aacsb.edu/
articles/2009/07/ready-or-not-here-comes-ifrs
35) Sikkema, S. E., & Sauerwein, J. A. (2015). Exploring Culture-Specific
Learning Styles in Accounting Education. Journal of International
Education in Business, 8(2), 78-91.
36) Spencer, K. (2003). Approaches to Learning and Contemporary
Accounting Education. In Education in a Changing Environment
Conference Proceedings.
37) Suljović, E., & Meta, M. (2017). The Effects of Globalization in
Accounting Profession and Education with Emphasis on
Management Accounting. Ekonomski Izazovi, 6(12), 32-45.
38) T. C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2013). Avrupa
Birliğinin tarihçesi. Retrieved from https://www.ab.gov.
tr/_105.html
39) T. C. Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu
(KGK). (2016). Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar. Retrieved
from http://www.kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/6727/
Tablo-3-Kamu-Yararını-İlgilendiren-Kuruluşlar-(KAYİK’ler)-
(01.09.2016-İtibarıyla)
40) Terzi, A. (2010). Muhasebe Mesleği ve Rize’deki Meslek.
Mensuplarına Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk
Üniversitesi, Erzurum.
41) Van der Wende, M. (2017). How do globalisation forces affect
higher education systems? University Web News, 465.
Retrieved from https://www.universityworldnews.com/post.
php?story=20170620114312877
42) Varghese, N. V. (2018). Globalization and Cross-Border Mobility in
Higher Education. Educational Access and Excellence, 1, 9-29.
43) Vincent-Lancrin, S., & Kärkkäinen, K. (2009). Globalization and
Higher Education: What might the future bring? France:
OECD Publishing. Retrieved from http://www.oecd.org/edu/
imhe/44302672.pdf, Erişim Tarihi: 1.02.2018.
44) Yılmaz, D. V. (2016). Türkiye’deki Devlet Üniversitelerinde
Uluslararasılaşma Süreci: Stratejik Planlar Üzerinden Bir
Değerlendirme. Suleyman Demirel University Journal of Faculty
of Economics & Administrative Sciences, 21(4), 1191-1212.
45) Yükseköğ retim Kurulu. (2007). Türkiye’nin Yükseköğ retim Stratejisi.
Ankara: YÖK.
46) Yükseköğ retim Kurulu. (2015). Yükseköğretim Kurulu Stratejik Planı
2016-2020. Ankara: YÖK.
47) United Nations. (2003). International accounting and reporting
issues: 2003 Review. New York: United Nations. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Sonuç
Kaynaklar
|
|
|
|