|
2019, Cilt 9, Sayı 3, Sayfa(lar) 451-459 |
|
DOI: 10.5961/jhes.2019.345 |
Üniversite Öğrencilerinin Sorunları ve Çözüm Önerileri |
Arzu DONAT1, Belda BİLGİÇ2, Aslı ESKİOCAK1, Didem KOŞAR3 |
1Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye 2Ankara Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, İngilizce Hazırlık Birimi, Ankara, Türkiye 3Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye |
Anahtar Kelimeler: Üniversite, Üniversite öğrencileri, Gençlik, Sorunlar |
|
Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin sorunlarının onların bakış açıları ile ortaya konulması ve çözüm önerilerinin ayrıntılı olarak
saptanmasıdır. Nitel araştırma yöntemi ve durum çalışması deseni çerçevesinde tasarlanan araştırmanın katılımcılarını, Ankara’nın çeşitli
üniversitelerinde okumakta olan 17 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir.
Araştırma sonucunda, katılımcılar üniversitede ekonomik, akademik, uyum sağlama ve sosyal konularda sorun yaşadıklarını belirtmişlerdir.
Katılımcıların sorunların yarattığı sonuçlar olarak ‘psikolojik sonuçları’, ‘akademik başarıda düşüşü’ ve ‘okul terkini’ ifade ettikleri
görülmektedir. Katılımcıların çözüm önerileri arasında üst yönetimin, öğretim üyelerinin ve ailenin desteğinin önemli olduğuna ilişkin
görüşler yer almaktadır. Araştırma sonuçları ilgili literatür ile ilişkili olarak tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Tartışma
Kaynaklar
|
|
Üniversiteler, toplumların kalkınmasında ve gelişmesinde
önemli role sahip yükseköğretim kurumlarıdır. Üniversiteler
yerel, bölgesel, ulusal ve küresel olarak toplumların sosyal
ve ekonomik refahlarını kazanmaları için yaşamsal bilgiyi
yaratmakta ve yaymaktadır (Erdem, 2013). Üniversiteler
düşüncelerin özgür bir biçimde ifade edilerek tartışıldığı
bilimsel düşünmenin kazandırılmaya çalışıldığı eğitim kurumlarıdır.
Üniversite dönemi ise öğrencilerin kişisel, akademik,
sosyo-kültürel, ekonomik yaşamlarında değişimlerin yoğun
bir şekilde gerçekleştiği, geleceklerini biçimlendirmeye çalıştıkları
bir dönemdir. Üniversitede geçirilen yıllar öğrencilerin
bir yandan bilgi ve becerilerini artırmalarına olanak sağlarken
bir yandan da bağımsız bir şekilde kimliklerini kazanmalarında
rol oynamaktadır (Şahin, Şahin-Fırat, Zoraloğlu & Açıkgöz,
2009). Üniversite çağı, ergenlik dönemi gibi zorlu bir sürecin
ardından başlamaktadır. Yükseköğretimde geçirilen zaman dilimi,
öğrencilerin zaman zaman gerginlik, hüzün, kaygı ve stres
yaratan durumlarla karşı karşıya kaldıkları ve bu tür durumlara
uygun problem çözme stratejileri veya davranışlar geliştirip,
bu durulmaların üstesinden gelmeye çalıştıkları yaşamlarının
en önemli geçiş aşamasıdır (Bülbül & Acar-Güvendir, 2014).
Bu geçiş aşamasında öğrencilerin yükseköğretime uyumunu
etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler arasında
farklı kültürel ortamlarda bulunma zorunluluğu, değişim koşulları,
üniversiteye uyum süreci, ekonomik zorluklar, barınma ve
çevresel değişkenler sayılabilir (Bülbül & Acar- Güvendir, 2014;
Kacur & Atak, 2011).
Türkiye’de öğrenciler, üniversitede okuma fırsatını zorlu bir
yarış sonunda, yapılan sınav ile elde etmektedirler ve üniversite
yaşamından bir takım beklentileri vardır. Bu beklentiler
arasında mezun olunca iyi bir iş bulmak, üniversitede geçirilen
süre boyunca sosyal, akademik ve entelektüel gelişimi sağlamak,
yeterli burs ve barınma imkânı sağlamak olabilir, ancak
beklentilerin karşılanmama durumu stres, kaygı ve hayal
kırıklığını da beraberinde getirmekte üniversiteye ilişkin algı
ve tutumlarına olumsuz etki yapmaktadır. Alan yazın incelendiğinde
üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunlara ilişkin
çeşitli çalışmaların yapıldığı görülmektedir (Demirbilek, 2012;
Erkan, Özbay, Cihangir-Çankaya, & Terzi, 2012; Filiz & Çemrek,
2007; Korkmaz, 2000; Topkaya & Meydan, 2013; Şahin et al.,
2009). Şahin ve ark., (2009), üniversitede öğrencilerin yaşadıkları
en önemli üç sorunu sırası ile ekonomik sorunlar ve temel
gereksinimleri karşılayamama, öğretim programları ve öğretim
elemanlarıyla ilgili sorunlar olarak belirlemiş; bunları çevreye
uyum, sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklerin yetersizliği,
gelecek kaygısı, kişisel ve ailevi sorunlar, doyumsuzluk,
fiziksel koşulların yetersizliği, demokratik olmayan ortam,
amaçsızlık, entelektüel olmama, yönetimsel sorunlar, manevi
boşluk ve özgüven eksikliğinin izlediğini ortaya koymuşlardır.
Kacur ve Atak (2011)’ın çalışmasında ise üniversite öğrencilerinin
sınav, meslek edinme, ekonomik, çevreyle iletişim konularında
sorunlar yaşadıkları ortaya konulmuştur. Topkaya ve
Meydan (2013), üniversite öğrencilerinin problem yaşadıkları
alanları belirlemeye yönelik yaptıkları araştırmada öğrencilerin
daha çok duygusal sorunlar yaşadıklarını ortaya koymuşlardır.
Ayrıca araştırma bulguları, duygusal sorunlar dışında öğrencilerin
romantik sorunlar, ekonomik sorunlar, akademik sorunlar,
kişilik sorunları, uyum sorunları, aileyle ilgili sorunlar ve arkadaşlarla
ilgili sorunlar yaşadıklarını göstermiştir.
Bu bilgiler ışığında, bu araştırmanın üniversite öğrencilerinin
yaşamakta oldukları sorunların kendileri ile bire bir görüşme
sonrası onların bakış açısı ile bütüncül bir şekilde ortaya konulmasının
ve çözüm önerilerinin ayrıntılı bir şekilde saptanmasının
bu sorunların giderilmesinde rol oynayacak paydaşlara fikir
sunarak üniversitelerde eğitim öğretimin daha verimli olmasında,
yaşam kalitesinin artmasında, çeşitli olanakların daha ulaşılabilir
olmasında etkili olacağı düşünülmektedir. Ülkelerin kalkınmasında,
ilerlemesinde toplumun yönlendirmesi beklenen,
ülkelerin geleceği olarak kabul edilen üniversite öğrencilerinin
sorunlarına eğilmek, gerek bireysel, gerekse toplumsal açıdan
büyük önem taşımaktadır.
Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin yaşadıkları
sorunları ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerilerini ortaya koymaktır.
Bu ana amaç doğrultusunda aşağıdaki alt amaçlara
cevap aranmıştır:
• Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunlar nelerdir?
• Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunların sonuçları
nelerdir?
• Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunlara ilişkin çözüm
önerileri nelerdir? |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Tartışma
Kaynaklar
|
|
Araştırmanın Modeli
Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara
ilişkin çözüm önerilerine yönelik üniversite öğrencilerinin
görüşlerinin çözümlenmesini amaçlayan bu çalışmada, nitel
veri toplama teknikleri ve durum deseni benimsenmiştir.
Durum deseninde bir duruma ilişkin etkenler (ortam, bireyler,
olaylar, süreçler vb.) bütüncül bir yaklaşımla araştırılır ve ilgili
durumu nasıl etkiledikleri ve ilgili durumdan nasıl etkilendikleri
üzerine odaklanılır (Yıldırım & Şimşek, 2011). Bu çalışmada
halen üniversitede okumakta olan öğrencilerin yaşadıkları
sorunlar ve bunlara ilişkin çözüm önerileri ayrıntılı bir biçimde
ortaya konulmak istendiği için durum deseni tercih edilmiştir.
Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara ilinde bulunan çeşitli
üniversitelerde okumakta olan 17 üniversite öğrencisi oluşturmuştur.
Çalışmada maksimum çeşitlilik örnekleme tekniği
kullanılmış böylelikle çalışma grubunun çeşitliliği sağlanmıştır.
Araştırmanın çalışma grubuna seçilecek öğrencilerin belirlenmesinde
üniversite, bölüm, sınıf düzeyi, cinsiyet, doğum yeri,
yaşam yeri, anne-baba eğitim düzeyi, aile ekonomik durumu,
anne-baba mesleği gibi değişkenler çeşitlilik kaynağı olarak
alınmıştır. Çalışma grubuna ilişkin olan demografik değişkenler
Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1 incelendiğinde çalışma grubunda 11 kadın, altı erkek
öğrencinin yer aldığı görülmektedir. Katılımcıların ikisi bilgisayar mühendisliği, biri hukuk, ikisi elektrik-elektronik mühendisliği,
biri Radyo-TV, biri gazetecilik, biri gıda mühendisliği, biri çalışma
ekonomisi, biri maliye, biri enerji ve malzeme mühendisliği, biri
biyomedikal mühendisliği, biri PDR, biri aktüerya, biri Alman
dili eğitimi ve biri İngiliz dili eğitimi bölümünde, biri beden
eğitimi ve spor yüksekokulunda okumaktadırlar. Katılımcılar
Bilkent Üniversitesi, Hacettepe, Başkent ve Ankara Üniversitesi
öğrencileridir. Katılımcıların altısı hazırlık, biri 1., yedisi 2., biri
3. ve ikisi 4. sınıf öğrencileridir. Doğum yerleri incelendiğinde,
katılımcıların Alanya, Ankara, Ordu, Karaman, İzmir, Azerbaycan,
Makedonya, İstanbul, Kırşehir, Almanya ve Konya illerinden
oldukları görülmektedir. Katılımcıların anne eğitim düzeyleri
incelendiğinde üçünün annesinin ilkokul, birinin annesinin
ortaokul, altısının annesinin lise ve yedisinin annesinin lisans
mezunu olduğu görülmektedir. Katılımcıların babalarının
eğitim düzeyleri incelendiğinde ise dördünün babasının lise,
birinin ön lisans ve 12’sinin lisans mezunu olduğu görülmektedir.
Katılımcıların ailelerinin ekonomik düzeyleri alt-orta ve üst
olarak değişmekte, dördünün alt, üçünün üst ve 10’nun orta
sosyoekonomik düzeye sahip olduğu ifade edilmiştir. Katılımcıların
annelerinin meslekleri ev hanımlığı, muhasebe müdürü, muhasebeci, memur, anestezi teknisyeni, makine mühendisi,
öğretmen olarak belirlenirken baba meslekleri arasında hâkim,
oto tamircisi, fizik mühendisi, serbest meslek, araba tamircisi,
tüccar, esnaf, bulunmaktadır; bir öğrenci babasının emekli; biri
ise işsiz olduğunu belirtmiştir.
Veri Toplama Aracı
Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından
geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır.
Yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturulurken üniversite
öğrencilerinin üniversite dönemleri, yaşadıkları sorunlar,
sorunlarla baş etme stratejilerine ilişkin literatür ayrıntılı olarak
incelenmiş ve üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunlara
ilişkin görüşlerini saptamak amacı ile çeşitli maddeler belirlenerek
uzman görüşüne sunulmuştur. Görüşme formunda yer
alan sorular uzman görüşlerinin geri bildirimleri sonucunda
yeniden düzenlenmiş, gerekli görülen maddeler üzerinde
düzenlemeler yapıldıktan sonra araştırmanın amacına uygun,
anlaşılır ve uygulanabilir olduğu ortaya konulmuştur. İki öğrenci
ile yapılan ön uygulama sonucunda görüşme formunun işler
olduğu görülmüş ve görüşme formuna son hali verilmiştir.
Verilerin Toplanması ve Analizi
Araştırmacılar tarafından çalışmanın amacına uygun olarak
geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak 17
üniversite öğrencisi ile birebir ve yüz yüze görüşmeler yapılmıştır.
Her bir görüşme yaklaşık 45 dakika sürmüştür. Katılımcılarla
yapılan görüşmelerde veri kaybını önlemek için katılımcıların
verdikleri cevapların sadece araştırmacı tarafından dinleneceği
belirtilerek katılımcıların onayları alınmış ve ses kayıt cihazı ile
kayıt altına alınmıştır. Ayrıca görüşmeci görüşmeyi not etmiştir.
Böylece, ses kayıt cihazı ve not tutma tekniği birlikte kullanılmıştır.
Katılımcılara araştırma bulguları raporlanırken isimlerinin
gizleneceği ve talep etmeleri halinde araştırma sonuçlarının
ulaştırılacağı belirtilmiştir.
Mevcut araştırmanın verilerinin analizinde, nitel araştırma veri
analizi tekniği olarak içerik analizi kullanılmıştır. İçerik analizinin
amacı, elde edilen verileri açıklayabilecek kavramlara ve
ilişkilere ulaşmaktır; özünde yapılan işlem, birbirine benzeyen
verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirerek
bunları okuyucunun anlayabileceği bir biçimde organize
etmek ve yorumlamaktır (Yıldırım & Şimşek, 2011). Verilerin
analizinde, görüşme formunda yer alan sorular dikkate alınarak
katılımcıların görüşlerini çarpıcı bir biçimde yansıtabilmek
amacı ile yer yer doğrudan alıntılara yer verilmiştir (Türnüklü,
2000). Verilerin sunumunda, alıntı seçimi için çarpıcılık (farklı
görüş), açıklayıcılık (temaya uygunluk), çeşitlilik ve uç örnekler
ölçütleri dikkate alınmıştır (Ünver, Talu-Bümen & Başbay,
2010). Verilerin analizinde ve doğrudan alıntılarda öğrenciler
“Ö” kısaltması ve numaralarla temsil edilmiştir.
Geçerlik ve Güvenirlik
Araştırma sonuçlarının inandırıcılığını sağlamak için kullanılan
en önemli iki ölçüt geçerlik ve güvenirliktir. Araştırmada iç
geçerlik, uzman incelemesi, katılımcı teyidi, bulguların doğrudan
alıntılarla verilmesi, veri toplama aracının ve bulguların
ilgili literatürle tutarlılığı ile dış geçerlik, araştırmada hangi yöntemin
kullanıldığı, araştırma yöntemine uygun hangi desenin
kullanıldığı ile ilgili bilgiler verilerek gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.
Araştırma sonuçlarının verilerle tutarlığına ilişkin tutarlık
incelemesiyle iç güvenirlik, veri toplama sürecinin ve analizinin
ayrıntılı betimlenmesi yoluyla da dış güvenirlik sağlanmıştır
(Yıldırım & Şimşek, 2011; Yurdakul, 2008). |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Tartışma
Kaynaklar
|
|
Araştırmada belirlenen sorulara ilişkin görüşmelerden elde
edilen bulgular aşağıda tablolar halinde sunulmuştur. Tablo
2’de araştırma sonucu elde edilen tema, kategori ve kodlar
verilmiştir.
Tablo 2 incelendiğinde sorunlar, sonuçlar ve çözümler olmak
üzere üç ana temanın ortaya çıktığı görülmektedir. Sorunlar
teması altında ekonomik, akademik, uyum, sosyal ve diğer
kategorileri belirlenmiştir. Ekonomik kategorisi altında ortaya
çıkan kodlar şu şekildedir; harçlık, ulaşım ve burslar. Dersler,
öğretim üyeleri ve gelecek ise akademik kategorisi altında;
şehir, çevre ve kültürel farklılıklar uyum kategorisi altında; arkadaşlık,
üniversite imkânları, boş zaman sosyal kategorisi altında;
barınma ve güvenlik ise diğer kategorisi altında belirlenen kodlardır. Sonuçlar teması altında psikolojik, akademik başarı,
okul terki olmak üzere üç kategori belirlenmiştir. Okuldan
soğuma, aidiyet hissetmeme, özgüven eksikliği psikolojik kategorisinde;
derslerden soğuma, başarısız olmaya inanç ve atalet
akademik başarı kategorisinde; ailenin yanına dönme, üniversite
değiştirme isteği ise okul terki kategorileri altında ortaya
çıkan kodlardır. Son olarak çözümler teması altında yönetim,
süreç ve aile kategorileri ortaya çıkmış; anketleri dinleyen üst
yönetim, sosyal medya yönetim kategorisinin, etkili danışmanlık,
iletişime açık öğretim elemanları, devam devamsızlık süreç
kategorisinin, helikopter ve farkındalık ise aile kategorisinin
altındaki kodlar olarak ortaya konulmuştur.
Üniversite Öğrencilerinin Yaşadıkları Sorunlara İlişkin
Görüşleri
Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunlara
ilişkin görüşleri Tablo 3’de belirtilmiştir.
Tablo 3 incelendiğinde katılımcıların yaşanan sorunları ekonomik,
akademik, uyum, sosyal ve diğer kategorilerinde değerlendirdikleri
görülmektedir. Ekonomik kategorisinde harçlık (n
= 10), ulaşım (n = 11), burslar (n = 12); akademik kategorisinde
dersler (n = 11), öğretim üyeleri (n = 14) ve gelecek (n = 9),
uyum kategorisinde şehir (n = 4), çevre (n = 3) ve kültürel farklılıklar
(n = 2), sosyal kategorisinde arkadaşlık (n = 4), üniversite
imkânları (n = 4) ve boş zaman (n = 3), diğer kategorisinde
barınma (n = 2), güvenlik (n = 1) ifadeleri öne çıkan kodlar
arasında yer almaktadır. Bazı katılımcıların ekonomik açıdan
yaşadıkları sorunlar aşağıda belirtilmiştir.
“Aslında ekonomik açıdan sorun olarak değil de ben şunu problem
olarak görüyorum; Biz özel okulda okuyoruz diye birçok
kurum burs vermeye yanaşmıyor. Ama bence bu çok saçma.
Çünkü özel okulda okumak daha masraflı oluyor, etrafında
bulunan şeylerden dolayı. Bizimki en ucuz özel okul olmasına
rağmen. Bahçeşehir’de Koç’da çok daha pahalı her şey. Özel
okul adını gördüklerinde direkt yanaşmıyorlar. Bence bu çok
saçma. Ayrıca devletin biz özel okulda okuyorsak buna daha
çok yanaşması gerekiyor çünkü okula bizim için ekstra bir para
harcamıyor devlet ama bize burs vermeye yanaşması lazım
(Ö1).”
“Hiçbir öğrenciye kendi harçlığı yetmez bence. Özellikle gezmeyi
ve sosyal hayatı seviyorsa imkânı yok. Kendi açımdan söyleyecek
olursam daha çok olursa daha çok rahat ederim yani. Net
bir ay sonu problemi yaşıyorum mesela. Mecburen harçlığım
bittikçe alıyorum çünkü verdikleri bitiyor hemen. Öyle olunca
mecburen mesela babaannemden gidip alıyorum, diğer aile
bireylerinden almaya çalışıyorum. Ulaşım konusunda da araba
olunca her şey daha kolay oluyor. Ama onunda getirdiği sıkıntı
oluyor işte arabanın benzini bakımı gibi. Ankara’daki çoğu okul
şehir dışında olduğu için ulaşım çoğu kişi için problemdir (Ö4).”
“Mesela otobüs sıraları, öğrenciler sıra olduğu halde çoğu öne
geçiyor. Mesela bir fakültenin uzakta olması, her çıkışta o otobüs sıkıntısını yaşamam, benim oraya stresli gitmem bile beni
okuldan çok soğutuyor. Burs imkânı da bence çok kısıtlı. Bir sürü
kurum var, vakıflar var, onlarda kendi yakınlarına veriyor (Ö5).”
“Ankara’da ulaşım pahalı (Ö8).”
“Ailesiyle yaşamayanların daha çok parasız kalma sıkıntıları
oluyor, yemek için ekstra para harcamaları gerekiyor (Ö9).”
“Yurt veya para olarak verildiğinde çok yeterli olduğunu düşünmüyorum
verilen miktarın öğrenciler için (Ö11).”
“Üniversiteye ulaşım her üniversitenin en büyük sorunlarından
biri, mesela bizim okul, servis kaçarsa otobüs metro sonra yine
otobüs ya da otostop çekmek zorunda kalıyoruz, derse geç kalıyoruz
(Ö13).”
Bazı katılımcıların akademik açıdan yaşadıkları sorunlar aşağıda
belirtilmiştir.
“Ders programında öğrenciyi hiç düşünmüyorlar. Bundan
sonra iş hayatına atılacağız. Kendimizi geliştireceğimiz, bir
şeyler yapabileceğimiz şu önümüzdeki 5yıl. Ama ders programı
gereksiz yoğun. Hukuk bölümünde haftada 6 saat bilgisayar
dersi var. Hazırlığı atlayıp bölüme başlayan arkadaşlarım var.
Hukukla ilgili derslere hasret kaldık diyorlar (Ö2).”
“Ezbere dayalı eğitim kesinlikle problem. Çünkü mesela radyo
televizyon okuyorum, benden tarih bilmemi istiyorlar. Almamız
gereken bazı zorunlu dersler var…ama onun yerine bölümümüzde
alakalı mesela kendi bölümüm için söyleyeyim Adobe
kursları versin o dersi koyacağına. Ne bileyim çekim yaptırsın.
Bence bizim bölümlerimizde çok fazla uygulama olması gerekiyor.
Elimizin alışması için. Yetersiz uygulama probleminin
olduğunu söyleyebilirim ama derslerimiz çok ağır değil bence.
Öğretim elemanları ile iletişim kopukluğu var çünkü yaş ortalaması
hocaların çok yüksek. Çok az hocamız genç ve bizlerle
arkadaşlık kurabiliyor. Çoğu hoca biz eskiden böyle yaptık hâlâ
da böyle yapıyoruz diye düşünen kafada oldukları için biraz, hem anlaşmak zor, hem derslerinden geçmek zor, hem de
anlattıklarını anlamak biraz zor oluyor. Bence Türkiye’de yaşayan
herkesin geleceğe ilişkin belirsizlik, iş bulma kaygısı sorunu
olduğunu düşünüyorum. Hep ne yapacağım muhabbeti oluyor.
Üniversitede yeterli uygulama yapmadıkları için nereye yöneleceğimizi
bilmiyoruz. Ben bu olacağım diyemiyoruz. Çünkü hiç
birini denemediğin için hani mutlu mu olacaksın olmayacak
mısın bilemiyorsun. Ne biliyim işte bölümde uygulamaya yönelik
seçmeli dersler olsa daha sonra denedikten sonra beğenmezsem
başka seçmeli dersler alabilsem üniversite hayatında
bunu çözersin ne olmak istediğini (Ö4).”
“İletişim kopukluğu oluyor bazen, pek anlaşamıyoruz. Biraz
samimi iletişimimiz bazı hocalarla olmuyor (Ö7).”
“Bu tür kaygılarım her zaman var, çünkü Türkiye’de yaşıyoruz,
her şeyden çok fazla var ve artık ekmek aslanın ağzında değil
midesinde. Kötü bir bölümde, kötü bir üniversitede okuduğumu
düşünmüyorum ama ne olursa olsun iş bende bitecek, geleceğim
belirsiz (Ö8).”
Bazı katılımcıların sosyal açıdan yaşadıkları sorunlar aşağıda
belirtilmiştir
“Bölümünde verdiği zorluk yüzünden bir süre sonra asosyallik
başlıyor. Böyle sürekli kütüphanede ders çalışan bir güruha
dönüyorsun. Kendi aramızdaki ilişkilerimizde bir süre sonra
ders notundan ileriye gidemiyor. Çok yakın arkadaşların dışında
genel olarak önceden çok rahat muhabbet ettiğim, zaman
geçirdiğim insanlarla bir süre sonra sadece iş ilişkisine dönüşüyor.
İşte not var mı soru var mı falan şeklinde. Bir tek benim
bölümüme yönelik değil herkeste böyle olduğunu düşünüyorum.
Genelde öğrencilerin arasındaki o samimiyetsizlik hep
konu olur. Sadece not istediği zaman selam veriyor şeklinde,
işi düşünce geliyor falan gibisinden. O durum var yani, son iki
senedir yoğun bir şekilde var hem de. İlk senelerde hazırlıkta
ya da birinci sınıfta boş zamanımız oluyordu. Sosyal etkinliklere
katılmaya çalışıyordum. Kulüplere katılıp oralarda aktif olmaya,
daha çok çevre edinmeye çalışıyordum ama bir süre sonra
devam edememeye başladım. Bir gittim iki gittim, bir süre sonra
sıkıldım. Vakit bulamama durumları çıktı. Hep böyle başladığım
sosyal aktivite etkinlik ne varsa böyle yarıda bıraktım. Ne olursa
olsun spor kültürel ya da ne bileyim hani kendi alanıma yönelik
bir şeyleri de hep yarım bırakmak zorunda kaldım (Ö3).”
“Üniversitenin sunduğu etkinlik imkânları çok az. O yüzden
herkes dersi bittiği anda koşarak okuldan çıkıp başka yerlere
gidiyor. Okulun içinde bir Starbucks bile açsalar insan bir oturur
eder yani. Mesela dans kursları falan var onlara gidenler var
ama çoğu kişi gitmiyor. İnsanların ilgisini çeken bir olay yok
hani okulda kalayım ya ben diyeceğin, takılma ortamı olmuyor
yani (Ö4).”
“Aslında üniversite imkânları az geliyor. Daha fazla aktivite
ayırabilir. Çünkü mesela sağlık kültür kurs açtı ilk gün doldu.
Kontenjan yetersiz (Ö7).”
“Üniversitede sosyal açıdan yaşadığım sıkıntılar çeşitli alanlarda
kurulan kulüplerin aktif olmaması ve bundan dolayı
öğrencilerin birbirinden kopukluğu. Kulüpler bir bakıma kişilerin
arasındaki bağların güçlenmesini sağlıyor, aynı duygulara, yeteneklere sahip olan insanları bir araya toplamakla yükümlü
olan yerler, bunların birbirinden olan kopukluğu sosyal açıdan
sıkıntılar oluşturuyor (Ö13).”
“Kafana uyan, güvenebileceğin, birlikte eğlenebileceğin, zaman
geçireceğin, ders çalışacağın birini bulmakta zorlanabilir insan
çünkü burası bir dünya her çeşit insan var; arkadaş olabilmek
için zaman geçirmek gerekiyor ama seni yarı yolda bırakabiliyorlar
(Ö16). “
Bazı katılımcıların ekonomik, akademik ve sosyal açıdan yaşadıkları
sorunların dışında belirttikleri sorunlar aşağıda belirtilmiştir.
“Nerede kalayım şimdi ben? Geldim buraya okumaya, derslerime
mi bakayım kalacak yer mi arayayım? Ev tutsam kendi
başıma nasıl kalacağım hadi tuttum kirayı nasıl ödeyeceğim
hadi ödedim karnımı nasıl doyurayım (Ö14)?”
“Üniversitemizde barınma ile ilgili sorunlar yaşıyoruz; yeterli
KYK ya da çevrede güvenle kalabileceğimiz uygun fiyatlı yurt
sayısı çok az; okulda öğrenci köylerinden ya da yurdundan
yararlanabilen arkadaşlarımız çok şanslı (Ö16).”
“Aslında baktığınızda güvenlik sayısı çok gibi; ama bir olay
olduğunda okulda olaya sebep olan öğrenciler sınıfa bile derste
girebiliyorlar; bunun için hem dışarıda hem de bina içlerinde
güvenlik sayısının artması gerekiyor (Ö17).”
Üniversite Öğrencilerinin Yaşadıkları Sorunların Sonuçlarına
İlişkin Görüşleri
Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunların
sonuçlarına ilişkin görüşleri Tablo 4’de belirtilmiştir.
Tablo 4 incelendiğinde katılımcıların yaşanan sorunların sonuçlarını
psikolojik, akademik başarı ve okul terki kategorilerinde
değerlendirdikleri görülmektedir. Psikolojik kategorisinde okuldan
soğuma (n=1), aidiyet hissetmeme (n=4), özgüven eksikliği
(n=1), akademik başarı kategorisinde derslerden soğuma (n=2),
başarısız olma inancı (n=1), atalet (n=1), okul terki kategorisinde
ailenin yanına dönme (n=3), üniversite değiştirme (n=2)
ifadeleri öne çıkan kodlar arasında yer almaktadır. Bazı katılımcıların
sorunların psikolojik sonuçlarına ilişkin görüşleri aşağıda
belirtilmiştir.
“Notlarla ilgili sorunlar insana özgüven sorunu yaşatabilir ya
da genellikle derse ve okula adapte sorunu yaşanabilir (Ö8).”
“Aidiyet sorunu yaşanabilir, siz bir sürü sıkıntı yaşadığınız yere
gitmek ister misiniz? Ayaklarınız geri geri gider, o yüzden bağlılık
hissetmem bu yüzden okuldan insanlardan üniversiteden
soğuma olabilir (Ö14).”
Bazı katılımcıların sorunların akademik başarı açısından sonuçlarına
ilişkin görüşleri aşağıda belirtilmiştir.
“Öğrencilerin akademik başarıları düşüyor. Sonuçta mental
sağlık çok önemli bir şey. Fiziksel sağlığınızı bile bozar. Kendi
açımdan değil de şu an ciddi sorunlar yaşayıp derslerine devam
edemeyenler var (Ö2).”
“Bu kadar sıkıntı ile boğuşurken nasıl ders çalışıp başarılı
olmamız bekleniyor ki? Gelecek bize nasıl emanet edilsin, biz kendimiz sorunların içinde dağılmışız, ben mesela devamsızlık
yapıyorum dersi kaçırıyorum haliyle bir sürü alttan dersim oldu
(Ö17).”
Bazı katılımcıların sorunların okul terki sonuçlarına ilişkin
görüşleri aşağıda belirtilmiştir
“Öğrenci bu sorunlarla uğraşırken kendi psikolojisini düzeltemediği
zaman, bir süre sonra bıkkınlık motivasyon düşüklüğü
ile kendi şehrime dönmek istiyorum diyebilir. Yani hani annemi
babamı özledim, onların yanına gitmek istiyorum diyebilir. Ders
çalışmak istemiyorum falan şeklinde. Bende mesela Erasmus’da
bir süre sonra sabit bir noktaya bakıp ağlıyordum. Hani ders
çalışmak istemiyoruz diye, Türkiye’ye dönmek istiyoruz, kendi
eski düzenimize dönmek istiyoruz diye. Hani o sosyal hayatın
sıkıştırdığı o durumlarda genellikle kaçmaya yönelik adımlar
atıyorlar (Ö3).”
“Bazı öğrenciler bölüm değiştirmek isteyebiliyor ya da kendi
ailelerinin yanına gitmek isteyebiliyor (Ö10).”
Üniversite Öğrencilerinin Yaşadıkları Sorunların Çözümlerine
İlişkin Görüşleri
Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sorunların
çözümlerine ilişkin görüşleri Tablo 5’de belirtilmiştir.
Tablo 5 incelendiğinde, katılımcıların sorunların çözümlerini
yönetim, süreç ve aile kategorilerinde değerlendirdikleri görülmektedir. Yönetim kategorisinde anketler (n=3), dinleyen üst
yönetim (n=2), sosyal medya (n=2), süreç kategorisinde etkili
danışmanlık (n=4), iletişime açık öğretim elemanları (n=3),
devam-devamsızlık (n=2), aile kategorisinde helikopter aileler
(n=1), farkındalık (n=2) ifadeleri öne çıkan kodlar arasında yer
almaktadır. Bazı katılımcıların sorunların yönetim açısından
çözümlerine ilişkin görüşleri aşağıda belirtilmiştir.
“Mesela bu tür anketler. Bunu belirleriz. Sürekli her okulda
öğrenci sorunlarıyla ilgili araştırmacılar olabilir, tez hazırlar
proje hazırlar (Ö8).”
“Daha çok dinlenmeli öğrenciler bence, yani boş dinlenmemeli
en azından. Çözüm odaklı dinlenmeli diyebilirim (Ö10).”
“Üniversitelerin aktif işleyen sosyal medya hesapları olmalı;
rektörümüzün de. Biz de kendisine rahatlıkla ulaşıp sorunlarımızı
anlatalım (Ö16).”
“Bizi dinleyen bir üst yönetim olmalı; burs ve yurt imkânları
artırılmalı, okuldaki ihtiyaçlar giderilmeli, rektörlük öğrencilerin
cebindeki parayı da düşünerek kırtasiye, yemek, alışveriş
yeme içme fiyatlarını belirlemeli (Ö17).”
Bazı katılımcıların sorunların süreç açısından çözümlerine ilişkin
görüşleri aşağıda belirtilmiştir.
“Öncelikle benim bildiğim kadarıyla bizim sınıfımız biraz kalabalık
ve bildiğim iki danışman var. Belki daha fazla danışman olması ya da öğrenci gitmeden bazen danışmanların öğrencileri
çağırıp onlarla konuşması öğrenciyi belki daha çok motive
edebilir yani (Ö12).”
“Sınıfımız çok kalabalık olduğu için danışmanımıza çok iş
düşüyor; bu nedenle danışmanımız bizimle ders seçimi, kayıt
dönemlerinde ilgilenmek için pek fazla zaman bulamıyor, bu
nedenle danışmanlara düşen öğrenci sayısı azaltılmalı danışman
sayısı artırılmalı; derslik ve ders eşleştirmelerinde daha
hassas davranması gerekmektedir (Ö13).”
“Hocalarımız il içinde uzaktan gelen öğrencileri göz önünde
bulundurarak devamsızlık konusunda biraz yardımcı olmalıdırlar
(Ö14).”
“Motivasyonumuzu düşürücü pek çok şey yaşıyoruz; hocalarımızın
biraz daha bize zaman ayırarak arkadaşlık etmelerini
bekliyorum; arkadaşlıktan kastım da bizimle derslerle ilgili, üniversite
etkinlikleri ile daha çok konuşsunlar ama hep zamanları
az (Ö15).”
Bazı katılımcıların sorunların aileler açısından çözümlerine ilişkin
görüşleri aşağıda belirtilmiştir.
“Mutlaka aile desteği şart; iş ailede başlıyor; çocuğu aşırı korumacı
yetiştirmemeli; ayakları yere basan kişilik sahibi gençler
olarak yetiştirilmeli, bunun için aileler de bilinçlendirilmeli,
üniversitelerin sorumlulukları var bu nedenle aileleri de bilinçlendirici
eğitimler düzenleyebilirler (Ö17).” |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Tartışma
Kaynaklar
|
|
Üniversite öğrencilerinin görüşlerini özetlemek gerekirse
katılımcılar, üniversitede ekonomik, akademik, uyum sağlama
ve sosyal konularda sorun yaşadıklarını belirtmişlerdir.
Ekonomik açıdan harçlık, ulaşım ve burslar konusunda sıkıntı
yaşadıklarını; üniversite yaşamı boyunca ailelerin ekonomik
durumlarının kısıtlı olmasından kaynaklı harçlık yetersizliği
çektiklerini; şehir merkezinde olmayan üniversitelere ulaşımda
zorluklar yaşadıklarını; bursların yeterli olmadığını ve ihtiyacı
olan herkese yeterli miktarda burs sağlanamadığını belirtmişlerdir.
Katılımcılar akademik açıdan yaşadıkları zorluklara ilişkin
olarak dersler, öğretim üyeleri ve geleceğe ilişkin temalarında
görüş bildirmişlerdir. Derslerle ilgili olarak ezbere dayalı eğitim,
sınavlar, derslere devam zorunluluğu, yetersiz uygulamalar ve
derslerin ağır olması konularında görüş bildirmişlerdir. Öğretim
elemanı ile yaşanan iletişim kopuklukları, danışmanlık konusundaki
sıkıntılar katılımcıların görüşleri arasındadır. Geleceğe
ilişkin olarak ise iş bulma kaygısı, belirsizlik öğrencilerin vurguladıkları
noktalardır. Özellikle farklı illerden üniversite öğrenimi
için gelen öğrencilerin ulaşım, iklim, şehrin imkânları açısından
şehre uyum konusunda sıkıntı yaşadıkları belirtilirken, aynı ilde
daha farklı ortamlardan üniversiteye gelen öğrencilerin çevreye
uyum konusunda sıkıntı yaşadıkları ama en çok kültürel
farklılıklar konusunda uyum sorunu yaşandığı belirtilmiştir.
Sosyal açıdan yaşanan sorunlar arasında katılımcılar arkadaşlık
ilişkileri, üniversitenin sağladığı imkânlar ve boş zaman
değerlendirme etkinliklerine vurgu yapmışlardır. Diğer sorunlar
arasında ise katılımcılar barınma ve güvenlik konularına işaret
etmişlerdir. Bu bulgu üniversite öğrencileriyle Topkaya ve Meydan (2013) tarafından yürütülen araştırmanın bulgularını
desteklemektedir. Bu araştırma öğrencilerin duygusal, romantik,
ekonomik, akademik, kişilik, uyum ve aileyle ilgili sorunlar
ve arkadaşlarla ilgili sorunlar yaşadığını göstermiştir (Topkaya &
Meydan, 2013). Araştırma bulguları Bülbül ve Acar-Güvendir’in
(2014) yapmış oldukları araştırma bulguları ile kısmen benzerlik
göstermektedir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin üniversiteye
uyum konusunda sıkıntılar yaşadıkları, ancak üniversite
öncesi iyi bir eğitim aldığını düşünen öğrencilerin akademik
uyum düzeylerinin üniversite öncesi iyi eğitim aldığını düşünmeyenlere
göre daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur (Bülbül
& Acar-Güvendir, 2014). Kacur ve Atak (2011)’ın çalışmalarında
da sorunlar arasında öğretim üyeleri/elemanlarıyla ilgili
sorunlar, yaşam sorunları, ekonomik sorunlar, sağlık sorunları,
meslek edinme sorunları, kötü alışkanlıklarla ilgili sorunlar, çevreyle
iletişim sorunları, aile ve toplumla ilgili sorunlar, kendini
ifade etme sorunları ve psikolojik destekle ilgili sorunlar, ders
çalışma ve sınavla ilgili sorunlar, idari sorunlar, eğitim sorunları,
ders dışı faaliyetlerle ilgili sorunlar, sosyo-kültürel sorunlar,
boş vakitle ilgili sorunlar, bölümle ilgili sorunlar, ailevi sorunlar,
psiko-sosyal sorunlar, psikolojik sorunlar, kişilerarası iletişim
sorunları belirlenmiştir. Erkan ve ark. (2012)’nın araştırmasında
da benzer olarak öğrencilerin akademik ve ekonomik problemler
yaşadıkları ortaya konulmuştur. Bu doğrultuda farklı nedenlerle
üniversite öğrencilerinin üniversite yaşam dönemleri
boyunca çeşitli sorunlar yaşadıkları; bu sorunların kaynağında
içinde bulundukları şartların, geldikleri ailevi ortamın, kişilik
özelliklerinin etkili olduğu ifade edilmiştir.
Katılımcıların sorunların yarattığı sonuçlara ilişkin görüşlerinde
psikolojik sonuçların, akademik başarıda düşüşün ve de okul
terkinin olduğu görülmektedir. Buradan hareketle, üniversite
öğrencilerinin çeşitli önemli nedenlere bağı olarak yaşadıkları
sorunların kendilerinde bir takım olumsuz sonuçlar ve etkiler
yarattığını söylemek mümkündür. Yaşanan sorunların şiddetine,
önemine, önceliğine ve kişide kişinin sorunların üstesinden
gelme becerisine, öğrenilmiş güçlülüğüne, kişilik özelliklerine
göre farklı sonuçlar doğurduğu ifade edilebilir.
Katılımcıların çözüm önerileri arasında üst yönetimin, öğretim
üyelerinin ve ailenin desteğinin önemli olduğuna ilişkin görüşler
yer almaktadır. Bu bulgu, Kacur ve Atak’ın (2011) yapmış
olduğu araştırma bulguları ile kısmen benzerlik göstermektedir.
Bu çalışmada öğrenciler sorunların çözümü için öncelikle
kendi kendilerine araştırma yaparak sorunlarını çözme ya da
hafifletme yoluna gittiklerini, daha sonra sırasıyla arkadaşlarından
yardım isteme, ailelerinden yardım isteme, herhangi
bir yere başvurmadan işi oluruna bırakma, söz konusu konuyla
ilgili bir uzmandan yardım isteme veya ağlayarak sakinleşme
yoluna gittiklerini belirtmişlerdir (Kacur & Atak, 2011). Ayrıca
bu araştırmada üniversite öğrencilerinin yaşadıkları problemin
çözümü için daha çok aile ve arkadaşlarından yardım almaya
gönüllü oldukları belirlenmiştir. Buradan hareketle, üniversite
öğrencilerinin yaşadıkları sorunların çözümünde hem okul içi,
hem de okul dışı paydaşların desteğine ihtiyaç duydukları söylenebilir.
Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda şu önerilerde
bulunulmuştur:
• Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları sıkıntıların çözümüne
yardımcı olabilmek için üniversitelerde sunulan psikolojik
danışma ve rehberlik hizmetleri konusunda yapılacak bilgilendirme
çalışmaları öğrencilerin bu hizmetlerden yararlanmasına
olanak sağlayabilir.
• Üniversiteye uyum konusunda sıkıntı yaşayan öğrencilere
yönelik oryantasyon programları düzenlenebilir.
• Barınma konusunda sıkıntı yaşayan öğrencilere yönelik üniversite
çevresinde, belediye ile işbirliği yapılarak atıl kalan
binaların ve arazilerin iyileştirilmesi ve çevre güvenliğinin
sağlanması ile bir üniversite köyü kurulabilir. Bu sayede
öğrenci evlerinin, yurtların fazlalaştırılması sağlanabilir.
• Kültürel farklılıklarla ilgili sorunların çözümüne yönelik olarak
konferans, panel vb. bilgilendirici etkinliklerde bulunabilir.
Farklı alt kültürlerden gelen öğrencilerin uyum içinde
çalışmalarına yönelik olarak grup çalışmalarına ağırlık verilebilir.
• Öğrencilerin geleceğe yönelik kaygılarını ve mesleki gelişimlerini
hedefleyen anketler yapılarak bunların sonuçlarına
dayanan konferanslar ve seminerler düzenlenebilir.
Meslek hayatında başarılı olmuş ve onlara rol model olacak
profesyonel kişilerin bilgi ve deneyimlerinden yararlanmalarını
sağlayacak ve bu sayede ileriye yönelik kaygılarının
azalmasına yardımcı olacak tecrübe paylaşım etkinlikleri
düzenlenebilir.
• Öğrencilerin problemlerini, ihtiyaçlarını, beklenti ve isteklerini
dile getirebildikleri; dinlendikleri, karara katılımlarının
sağlandığı çeşitli bölümlerden öğretim üyelerinin, öğrencilerin
ve yönetim kademesi yetkililerinin katıldığı ortak
platformlar oluşturulabilir; düzenli toplantılar yapılabilir.
• Öğrencilerin kendilerini özgürce ifade edebilecekleri anketler
yapılabilir. Ekonomik açıdan sıkıntı yaşayan öğrencilere
yönelik vakıf, dernek, şahıs, belediye ve benzeri kurumların
öğrencilere verdikleri burs imkânları artırılabilir, meslek
odalarının öğrencilere alanlarında “part-time” çalışma
imkânları vermesi sağlanabilir.
• Öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirebilecekleri ve
sosyal alanda yaşadıkları sıkıntıları giderebilmek adına
öğrencilerin oluşturdukları topluluk faaliyetleri yaygınlaştırılabilir,
kültürel faaliyetler organize etmek üzere öğrenci
kültür merkezleri kurulup desteklenebilir.
• Ulaşım konusunda gerekli tedbirlerin alınması, öğrencilerin
derse sürekli gecikme, okula ulaşımda yaşadığı sıkıntıların
çözümü konusunda servis imkânlarının artırılması, gerekli
merciler ile iletişim kurularak toplu taşımanın artırılması
sağlanabilir. Üst yönetimin bilgisi dâhilinde sosyal medya
kullanımı ile öğrencilerin problemlerinin tartışıldığı ve paylaşıldığı
iletişim kanalları oluşturulabilir.
• Bu araştırma Ankara ilindeki dört üniversitede okuyan
öğrencilerle sözlü görüşme ile yürütülmüştür. Benzer bir
çalışma iller ve üniversiteler arasında farklı yöntemlerle
karşılaştırmalı olarak çalışılabilir.
• Sorunların çözümü için tek bir kurum ve kuruluşun tedbirler
alması yeterli olmayacaktır; bu nedenle ilgili kurumların
bu sorunların çözümü için koordineli bir biçimde çalışması
önerilmektedir. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Tartışma
Kaynaklar
|
|
1) Bülbül, T., & Acar-Güvendir, M. (2014). Üniversite birinci sınıf
öğrencilerinin yükseköğretim yaşamına uyum düzeylerinin
incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 397-
418.
2) Demirbilek, M. (2012). Yurtlarda kalan öğrencilerin arkadaşlık
ilişkileri, arkadaşlık ilişkileriyle bağlantılı sorunları ve çözümüne
yönelik bir model denemesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi,
1(3), 1-24.
3) Erdem, A. R. (2013). Bilgi toplumunda üniversitenin değişen rolleri
ve görevleri. Yükseköğretim Dergisi, 3(2),109-120.
4) Erkan, S., Özbay, Y., Cihangir-Çankaya, Z., & Terzi, Ş. (2012).
Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları problemler ve psikolojik
yardım alma gönüllükleri. Eğitim ve Bilim, 37(164), 94-107.
5) Filiz, Z., & Çemrek, F. (2007). Üniversite öğrencilerinin barınma
sorunlarının uygunluk analizi ile incelenmesi. Eskişehir
Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 207-224.
6) Kacur, M., & Atak, M. (2011). Üniversite öğrencilerinin sorun
alanları ve sorunlarla başetme yolları: Erciyes Üniversitesi
örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 273-297.
7) Korkmaz, A. (2000). Yükseköğretim gençliğinin problemleri. Mili
Eğitim Dergisi, 145, 41-45. Retrieved from dhgm.meb.gov.tr/
yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/145/korkmaz.htm
8) Şahin, İ., Şahin-Fırat, N., Zoraloğlu, Y. R., & Açıkgöz, K. (2009).
Üniversite öğrencilerinin sorunları. e-Journal of New World
Sciences Academy, 4(4), 1435-1449.
9) Topkaya, N., & Meydan, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin
problem yaşadıkları alanlar, yardım kaynakları ve psikolojik
yardım alma niyetleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 3(1), 25-37.
10) Türnüklü, A. (2000). Eğitim bilim araştırmalarında etkin olarak
kullanılabilecek nitel araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve
Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24, 543-559.
11) Ünver, G., Talu-Bümen, N., & Başbay, M. (2010). Ortaöğretim alan
öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derslerine öğretim elemanı
bakışı: Ege Üniversitesi örneği. Eğitim ve Bilim Dergisi,155(35),
63-77
12) Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma
yöntemleri. (8th ed.). Ankara: Seçkin.
13) Yurdakul, B. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının
sosyal bilişsel bağlamda bilgiyi oluşturmaya katkısı. Balıkesir
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 39-67. |
Başa Dön
Öz
Giriş
Materyal ve Metod
Bulgular
Tartışma
Kaynaklar
|
|
|
|